اساس فرهنگ و هنر، همانگونه كه تاريخ شهادت ميدهد به واقع ماندگارترين و پر افتخارترين رويداد هر سرزمين و هر ملتي به شمار ميرود كه بيان احساس و خلاقيتهاي جاودانهاي است. كه به دست انسانهاي صاحب انديشه با ذوق و قريحهاي خداداد در عرصههاي گوناگون انساني اخلاقي- اجتماعي- فرهنگي روايتگر، رويدادهاي تاريخ بشري بودهاند، و با تعاليطلبي از فطرت زيبايي شناختي به بارآفريني و تجلي زيباييها و زشتيها و خوشيها و حسرتهاي زندگي و هستي پرداختهاند و با آثاري بديع جلوههايي از معرفت و عشق و زيبايي ... را به نمايش درآوردهاند. بيترديد ملت ايران در همه دورههاي تاريخ پر فراز و نشيب خود همواره با هنرمنداني بزرگ كه با پژوهندگي و پويايي و ابتكار عمل در هر مقطعي ذوق و خلاقيت خود را در عرصههاي مختلف به منصه ظهور درآوردهاند، و نمونههاي بيشماري از آن را تنها در هنرهاي سنتي و مستضرفه ميتوان در موزههاي بزرگ ايران و جهان ملاحظه نمود. در گستره اين رويداد عظيم و اين وديعه بزرگ الهي هنر خوشنويسي به عنوان هنري معنوي و قدسي؛ ارزش و اعتبار بسيار مطرح و مورد تمجيد و تكريم شرقشناسان بزرگ جهان بوده و همواره به عنوان عامل مهمي در انتقال مفاهيم بزرگان و انديشههاي تابناك انبياي سخن، بزرگان در شعر و ادب و حكمت و فضيلت از جايگاه و منزلت و مرتبتي بس عظيم برخوردار بودهاند.
هنر خوشنويسي از گذشته تاريخ به عنوان هنري سنتي با اصول و قواعد خاصي مطرح بوده ولي هيچگاه در ركود و سكون بسر نبرده است چرا كه در هر دورهاي به تناسب شرايط همان عصر شكل تازه و طرحي نو در آن پديد آمده و هنرمندان بزرگ آن همواره در پي آن بودهاند تا در راستاي تكامل و ترويج، نقش تازهاي بيافريند و با روحي جستجوگر و خستگيناپذير به طرح تكاملي هندسه اين هنر پرداختهاند و به نوبه خود در استمرار اين ميراث گرانقدر نقشي از جان مايه وجود خود را به يادگار گذاشتهاند شايد روزگار معاصر و بالاخص دهههاي اخير، اين رويكرد بيش گذشته خودنمايي كرده و به نمايش درآمده است چرا كه از طرفي در دوران ترقي جهان هنر قرار گرفتهايم و ضرورت تحول و نوجوئي كه هميشه به عنوان يك اصل در تحولات اجتماعي بشر امروز مطرح بوده است و با مانايي و ماندگاري هر جريان اجتماعي تاريخي را در پي داشته است در هنر بيش از هر چيز ديگري ضرورت آن احساس ميشده است. همانگونه كه گنجينه عظيمي از اين دستاوردهاي تاريخ تمدن در عميقترين و جذابترين زبان گفتاري، شنيداري و پنداري را در زندگي و هستي بشريت به خود اختصاص داده و به دور از مرزبنديهاي سياسي و جغرافيايي عاليترين مواريث فرهنگ بشري به شمار ميرود.
امروز برخلاف امكانات بروز مترقي جهان و تكنولوژي ارتباطات كه همه ملتها و كشورها در تلاش هستند تا دستاوردهاي علمي، تحقيقاتي و پژوهشي خود را توسعه بخشيده و در اختيار جوامع مختلف قرار دهند، تا بتوانند اهداف و آرمانيهاي پيشرو را با مشاركت جمعي تحقق بخشند، در جوامع سنتي به خصوص در كشور، با كمال تاسف به دليل عدم دسترسي بعضيها به منابع كافي و عدم شناخت صحيح از قابليتهاي موجود، بررسي كمي و كيفي تلاشهاي هنري به صورت شخصي و سليقهاي و گاه همراه با اغراض شخصي، ماهيت تحولات و رويدادهاي بزرگ را مخدوش ميكند و آنچه امروز جامعه خوشنويسي را دچار مشكلات متعدد كرده و گاه با گره كوري روبرو ساخته مشكل معاصرت و مشكل اختلاف فاحش قابليتها و توانمنديها و كارنامههاي كمي و كيفي استادان بزرگ است كه يا بايد با طبع بلند و نفس سليم به تاييد و تحسين هم بپردازند يا به دليل كوتاهفكري و زيادهخواهي و كبر و حسد به تخريب ارزشها و مطرح شدن خود بپردازند و در برابر جاذبهها و دافعهها در يك كشمكش بيحاصل نقشي عبث و بيهوده را ترسيم كنند و به طبع آن جمع كثيري از مخاطبان خود را كه جوانان به ثمر رسيده و شايسته امروز هستند به سرگرداني و سردرگمي بكشانند و بنبستي كه امروز عدهاي را به سوداي روزمرگي كشانده، عدهاي را در تامين نيازهاي روزمره درمانده ساخته و عدهاي هم كه در عين رويارويي با اين معضلات همچنان به حفظ و حراست و حيثيت میراث فرهنگي كشور ميانديشند.و دغدغه خاطرشان دفاع از ارزشهاي اخلاقي و انساني و دستاورد ارزشمند تاريخي مجموعه خوشنويسي و حفظ و اشاعه هنري هستند كه در اين دوران سخت چهرههاي درخشان و گرانقدري را به بار آورده است و در طرف ديگر خودكامگي و تماميت خواهي و بيتوجهي به اعتبار يك عمر تلاش و كوشش و كارنامه درخشان آنهائی که با شايستگي و ارزيابيها و ارزشيابيهاي بسيار به مقام و منزلت استادي نائل آمدهاند و در برابر جو ناسالم اخير، تصميمگيريهاي شخصي و سليقهاي و غيراصولي مسوولين اجرايي كه كارشان تنها و تنها نظارت بر قانونمندي و مقررات اساسنامهها و آييننامههاي مصوبه بود! كار را به جايي كشاند كه جز تخريب و تفرقه حاصلي نداشت. عليالخصوص در شرايط حساس كنوني و شرايط بحراني موجود كه بيش از هر چيزي ميتوانست به حفظ و حراست همه انگيزهها بپردازد و تلطيف و سلامت روح و روان هنرمندان شايسته و برجسته را در راه مودت و همدلي اجتماعي كه بدان نيازمنديم استحكام بخشد.
انجمن خوشنويسان ايران كه امروز با همه مشكلات جمعيتي بالغ بر 35 هزار نفر هنرجو و مدرس و استاد را در حدود 300 شعبه شهرستاني در سراسر كشور پوشش ميدهد. با كارنامهاي پربار به عنوان يكي از بزرگترين كانونهاي فرهنگي هنري كشور تا يكي دو سال پيش مطرح بود.
اين مجموعه بيترديد وامدار سالهاي تلاش بيوقفه استادان صاحبنام و صاحبدلي است كه با كوشش و تلاش و تدبير و برنامهريزيهاي هدفمند بيش از نيمقرن با عشق و ايمان و اعتقاد آن را توسعه و گسترش و بنياد نهادهاند و با تربيت شاگرداني برجسته و چهرههاي مستعد و درخشان آنها را به موازات آموزش و تعليم در مسير تشكيلاتي شدهاند و توسعه فضاهاي آموزشي در شعبات شهرستاني دستگيري و مساعدت نمودند. بدون هيچ ترديدي امروز بخشي از اين عزت و سربلندي و افتخار در سايه تلاش و توجه همين خدمتگزاراني است كه بسياري از آنها بيمزد و منت تلاش و كوششي تحسين آميز را در حوزه مسووليتهاي محوله خود به ارمغان آوردهاند.
در اين رويداد افتخارآفرين كه در حدود سه دهه شاهد ثمربخشيدن اين هدف ارزشمند بودهايم، با مسووليتهاي مديريت يا در مقام استادان كارآزموده در زادگاه خود اين رسالت بزرگ و مهم را عهدهدار بودهاند.
اشاره به اين كارنامه از آن رو است كه من هم نيز به نوبه خود به همراه استادان ديگر در طول 40 سال گذشته در كنار مسووليتهاي اجرايي و تشكيلاتي در امر توسعه و ترويج و گسترش فضاهاي هنري، نمايشگاهي، انتشارات، همواره افتخار خدمتگذاري داشتهام و به بالاخص به دليل فقد فضاهاي آموزشي شهرستانها در خط شكسته خود را موظف ميدانستم كه در جهت آشنايي و آموزش حضوري و كلاسهاي عملي و نظري از سالهاي 1350 در راه شناخت چهرههاي مستعد و رفع نيازهاي گوناگون و يا راهاندازي كلاسهاي شهرستاني در نقاط دورافتاده كه تا آن زمان از هرگونه آموزشي محروم بودهاند انجام وظيفه نمايم.
اين امر با چاپ كتابهاي آموزشي و نمايشگاهي بخشي از اين كمبودها را مرتفع كرده ولي ارتباطات تنگاتنگ و ديدار حضوري همواره ادامه يافت و براي
اين معلم دلسوخته كه با احساس وظيفهاي خطير بيشترين سالهاي عمر خود را تا به امروز به امر آموزش و تعليم در راه اين لطف مددساز و همدلي و
همياري گذاشته، با نتايج مثبتي هم روبهرو بوده است مباهات داشته و شاكر هستيم.
سفر كردن به بهانههاي گوناگون نشان همبستگي و ارتباط است نشان بيان احساس واقعي من به موجوديت اين خانواده بزرگ فرهنگي هنري و توفيقي است كه در راه اعتلاي مواريث تاريخي به آن پرداختهام.
من در اين سفرها با محروميتهاي هنري و عاطفي انساني آنها روبهرو ميشوم. جواناني سرشار از سلوكي عاشقانه و عشقي لبريز و كوشش و تلاش خستگيناپذير كه در دست و دل آنها موج ميزند. هنرجوياني كه در برابر بيتوجهيها و گاه بيعنايتيهاي حاكم بر عشق و شور و تلاششان، فرسوده و پريشان خاطرند ولي همچنان استوار ايستادهاند و صفحه مشقشان سرشار از اميد و آيندهسازي است. انگار همگي شكوه حافظ را كه «يا رب مباد كس را مخدوم بيعنايت» بر لب دارند. اينها همه تعهدات و مسووليتهايي است كه مفهوم حلاوت قدرشناسي و همدلي را با احساس صميمي و صادقانه به آنها منتقل ميكند.
يادمان و خاطراتي شيرين و لذتبخش براي همه آنهايي كه انسانمدار هستند و روح زندگي را در يگانگي، مودت و فتوت و مهرباني جستجو كردهاند.
جشنواره دوسالانه بيهيچ ترديدي در شهرستان قزوين ميتوانست نمودار زريني در نمايش تاريخي خوشنويسي معاصر محسوب شود. اما متاسفانه اين همايش خوشنويسي كه با چند دهه تاخير برگزار گرديد، سرآغازي بس شورانگيز و پاياني بس ناخرسند و تاسفبار داشت. چرا كه پيش از آن كه به اهميت اهداف جشنوارهها و همايشها توجه و پرداخته شود. ميبايست اهداف معنوي و تاريخي آن مدنظر قرار گيرد و به احياي ارزشهاي انساني و معنابخشيدن به محتواي نيازهاي اجتماعي بينديشند كه حرمتگذاري به هنرمندان و اعتبار بخشيدن به هنر است و نيز توجه به رويدادهاي اميدبخش و چشماندازهاي تازهاي كه در اهداف و خطمشي جشنوارهها همواره رايج بوده است.
تشكيل شوراي راهبردي از سوي مركز هنرهاي تجسمي يكي از اهداف مهمي بود كه با حضور اساتيد مجرب و صاحب نام سياستگذاريهاي كلان اين جشنواره را در راه اجراي تحقق همه عوامل كمي و كيفي، طراحي و تعقيب و پيگيري مينمود.
شركت هنرمندان برجسته و راهيابي آثار ارزشمند نيز مويد اين اعتبار و اين پشتوانه اجرايي به حساب ميآيد كه همه قابليتها و ارزشهاي لازم را در جهت برگزاري يك جشنواره معتبر و بزرگ مهيا ميكرد.
ولي از همان روز نخست و ساعات اوليه افتتاحيه همه چيز رنگ باخت و برنامهها و تصميمگيريهاي پيش رو بيانگر اين بود كه به دور از همه انتظارات و
اهداف متعالي اين گردهمايي، مديريت آن با تصميمگيريهاي خودمحورانه و به دور از همه روشهاي معمول اين مناسبتها با ضعف كلي روبهرو گرديد.
بيحرمتي به مقام شامخ استادان برجسته كشور در زمان افتتاحيه، بيتوجهي به نقش فرهنگي هنري و تاريخي پيشكسوتان در غنا بخشيدن به سخنراني افتتاحيهاي كه همه مدعوين چشمانتظار تبيين اهداف جشنواره فرهنگي هنري بودند، اصلا فراموش شد تنها و تنها با سخنان غيرتخصصي استاندار و فرماندار و شهردار و مسوولان شهرستان قزوين به بزرگنمايي و ستايش كار و تلاشهاي اجرايي خلاصه شد و در نهايت به فرصت طلبي در تحكيم اهداف از پيش تعيين شده پرداخته شد و انگار هدف تنها اين بود كه همه در يك طرح مشترك در پي آن بودند كه قزوين را پايتخت خوشنويسي كشور معرفي نمايند و ياد و گراميداشت استورههاي تاريخي و حيثيت تاريخي هنر خوشنويسي و ياد استادان بزرگ گذشته فراموش ناديده گرفته شد و اين حق و حقوق براي آذربايجان كه مير علي تبريزي واضع خط نستعليق را در دل خود پرورش داده است و يا استان اصفهان كه مهد پرورش ميرعماد حسني و صدها هنرمند برجسته تاريخ خوشنويسي و پايتخت فرهنگ و تمدن هنرهاي تجسمي اين سرزمين است مورد بيلطفي قرار گرفت.
تجيل از استادان و داوران و ميهمانان كه مجلس به اعتبار آنها زينت يافته بود ناديده انگاشته شد و خلاصه با مديريتي بسيار ضعيف خاطري ناخوشايند در ذهن همه به وجود آورد.
گرچه بولتنها و تصاوير خبري مقدمات جشنواره و گزارشها، شاهد گويايي بود از اين خودبينيها و عدم صلاحيتهايي كه براي اين رويداد كشوري و يا
بينالمللي تجربه و درايت لازم را نداشتند.
شايد پيش از آنكه به پاسخ بپردازم بايد به اهميت اين هنر در خارج از مرزها اشاره كنم بالاخص در كشورهايي كه هم وطنان ما كاملا از هويتهاي ملي و ميهني خويش دور ايستادهاند. هويتي كه نقش بسيار مقبول و افق روشني در حفظ ريشهها و ميراثهاي ملي ميهني آنها ايفا ميكند و فرزندان آنها بايد بدانند كه پيش از هر چيزي ايراني هستند و ايراني بمانند و در قدرالسهم ساختن اين دنياي گسترده و عصر تكنولوژي چه سهم عمدهاي را در آفرينش پروژههاي عظيم علمي جهان عهدهدار هستند. بايد پيش از هر نيازي آگاه شوند كه هرگاه از تاريخ و فرهنگ ريشههاي نياكاني خود جدا افتادند، بعدها با مشكل بيهويتي غير قابل جبراني روبهرو خواهند بود.
هنر خوشنويسي ايران كه با تاريخي هزارساله در كتابت ـ كتيبهنگاري و قطعهپردازي نمودار درخشاني از يك هنر تجسمي ارزشمند و معنوي را به خود اختصاص داده است در تمام كشورهايي كه به معرفي فرهنگ و هنر ايران پرداختهاند به عنوان هنري زيبا و ظريف و تاريخ ساز مطرح است و آثار ارزشمند اين دستاورد
را در موزههاي خود به نمايش گذاشتهاند و از آنجا كه ساختار و زيربناي اين هنر سراسر انتقال مفاهيم بلند شعر و ادب و حكمت و فضيلتهاي بزرگان بوده است. در ميان جوامع اروپايي و آمريكايي و آسيايي بالاخص فرهنگوران و شرقشناسان بزرگ دانشگاهي از جايگاه ويژهاي برخوردار است. شايد همه بر اين باورند كه اين هنر با توجه به رشد و تكاملي كه در طراحي و هندسه آن به كار رفته و كاربردهاي بسيار متنوعي كه كتاب آرايي و تزيين ابنيههاي تاريخي و اسلامي داشته و نيز ويژگيهاي انتزاعي به عنوان يك هنر برجسته شرقي گرامي داشته ميشود.
با توجه به سوابق تاريخي و اين كه اين سرزمين مهد پرورش و سرچشمه ترويج اين هنر بوده است و تذكره نويسان و مورخين در طول قرون متمادي به ابعاد درخشان آن اشاره داشتهاند. دوران معاصر نيز با رسالتي تاريخي اين ميراث ماندگار و گرامي داشته شده است. ولي متاسفانه مسوولين و اولياي امور كمتر به ارزشهاي بيكرانه آن پرداختهاند و گاه و بيگاه در جشنوارهها و همايشهايي كم رونق به آن پرداختهاند. در حالي كه در كشوري مثل تركيه كه خط زبان آنها لاتين شده است اين هنر با ارج و قرب و ارزشهاي بينالمللي هر ماه و هر سال رو به توسعه بوده و هنرمندان آن با حمايتهاي دولت در همايشهاي بينالمللي شرق و غرب شركت ميكنند يا كشورهاي حوزه خليج فارس كه كمتر از 20 سال است به دنبال تحولات گذشته ما به برپايي جشنوارهها و نمايشهاي بينالمللي روي آوردهاند. با هزاران امكان و استانداردهاي جهاني در سال چندين رويداد بزرگ فرهنگي هنري را در زمينه خوشنويسي ارايه ميدهند و با ارزشگذاري به هنرمندان بزرگ و خريد كلان به جذب و جمعآوري آثار آنها پرداختهاند. و ما در همين جشنواره بينالمللي جوان ايراني كه دوهفته پيش برگزار گرديد. براي تشويق جوانان 15 تا 29 سال كه عاليترين نمودار نسل جوان كشور را به نمايش درآورده بودند با تقسيم و خرد كردن جوايز يك ميليوني بين چند هنرمند برتر درمانده بوديم و به جاي ترغيب و تشويق آنها براي فعاليت و محيا شدن در فراخوانهاي بعدي آنها را مايوس و دلزده ميكنيم بالاخص جشنوارهاي كه بيش از 60 درصد آنها را دختران جوان شهرستاني تشكيل ميدادند كه داراي ارزش ويژه و خاص در تشكلهاي فرهنگي- هنري كشور محسوب ميشوند.
در شهرستانها كه هنرمندان بسيار برجستهاي تربيت شدهاند و اغلب چهرههاي درخشان استادان جوان امروز در همين محروميتها تربيت يافتهاند بدون حمايت مسوولان و متوليان امور امكان برگزاري نمايشگاه ندارند و شهروندان ما در شهرستانها هم فرهنگ خريد و تهيه آثار هنري را پيدا نكردهاند. بنابراين اغلب در تلاش هستند كه يا كوچ كرده و در مراكز استانها حضور يابند يا به هر قيمتي خود را به پايتخت برسانند تا بتوانند از امكانات گسترده تبليغات و توانمنديهاي مالي و اقتصادي شهروندان تهراني استفاده نمايند.
موسسه فرهنگي اكو در راستاي اهداف عالي خود و مديريت مدبرانه آقاي دكتر ايوبي مصمم گشتهاند تا با ارتباطات گسترده با مسوولين كشور تاجيكستان بتوانند در شهر دوشنبه به برپايي يك جشنواره و همايش خوشنويسي هنرمندان ايراني و هنرمندان كشورهاي عضو اكو بپردازند كشور تاجيكستان كه با پيوند عميق و ريشههاي ديرينه و نياكاني با ادبيات و زبان فارسي و شعراي نامدار ايران وجه اشتراك بسيار عميقي دارند و در ساختارهاي فعاليتهاي اجتماعي با كشور و ملت ما ميتوانند با پيوندي عميق و ارتباطات گسترده فرهنگي همسو شوند. توفيق داشتم تا به نمايندگي از موسسه فرهنگي اكو در جهت بررسي فضاهاي نمايشگاهي و اين همايش به آنها سفر كنم و خوشبختانه استقبال مسوولان بلند پايه و بالاخص وزير فرهنگ و هنر تاجيكستان با استقبال بسيار از اين رويداد مهم فرهنگي- هنري زمينههاي مساعدي را در جهت اجراي اين جشنواره فراهم آوردند تا جايي كه مقدر شد بعد از برپايي همايش با اعزام اساتيدي از هنر خوشنويسي بتوانيم به ساختار زيربنايي اين هنر در كشور تاجيكستان بپردازيم.
جشنواره در شهريور ماه با حضور استادان برجسته و هنرمندان ايران و كشورهاي عضو اكو در مركز هنرهاي ملي دوشنبه برگزار ميگردد كه هنرمندان برجسته ايراني با برپايي نمايشگاه و مجموعههاي نفيس از اشعار رودكي شاعر ملي تاجيكستان قرار است در تحكيم اين روابط فرهنگي حضوري شايسته داشته و اين مراسم با اجراي سخنراني و كار كارگاهي به معرفي سير تحول هنر خوشنويسي ايران بپردازند.
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید