تصاویر تخصصی از سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار در مجموعه ی تاریخی کاخ گلستان در تهران. تصاویر تخصصی از سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار در ....

تصاویر تخصصی از سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار در مجموعه ی تاریخی کاخ گلستان در تهران
عکاس : علیرضا عزیزی
.....

.....

داستان تاریخی سنگ قبر ناصرالدین شاه
ناصرالدین شاه همان گونه که در زنده بودن خود باعث دردسر مردم بود، مردن او نیز مصیبت دیگری را بر مردم تحمیل کرد. سنگ قبر ناصرالدین شاه هم دردسرهای عجیبی برای مردم در پی داشت.
ناصرالدین شاه در آستانه پنجاهمین سال تاج گذاری خود در سال 1275 ه ‍.ش به دست میرزارضای كرمانی از پیروان سیدجمال الدین اسدآبادی و به تحریك وی در حرم شاه عبدالعظیم در شهرری ترور شد و از آن پس تهرانیان قدیم به ناصرالدین شاه لقب شاه شهید را دادند. تا مدت‌ها كالبد ناصرالدین‌شاه در تكیه دولت نگهداری شد و سپس در سالروز مرگش با اجازه علما و به دستور امین‌الدوله (صدراعظم وقت) در آرامگاه دایمی خود در كنار مرقد حضرت عبدالعظیم به خاك سپرده شد اما این پایان ماجرا نبود.
از آنجا كه شاهزادگان و درباریان قاجاری نتوانسته بودند آرامگاهی اختصاصی برای شاه شهید! بنا كنند، به یكی از استادان برجسته سنگتراشی آن زمان به‌نام استاد حسین حجار (حجارباشی) در یزد دستوری مبنی بر ساخت سنگ قبری برای ناصرالدین‌شاه دادند.
استاد حسین حجارباشی چهار سال زمان برای ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه  كرد. وی از یك تكه سنگ مرمر سبز با حجاری خارق‌العاده‌اش، تمثالی از شاه را حك كرد و نهایت ظرافت و زیبایی را در آن سنگ قبر به كار برد و دورتادور آن نیز، شعری 12بیتی در سوگ او حك كرد. این حجاری از شاهكارهای دوران قجر محسوب می‌شود كه تا به امروز كسی نظیرش را ندیده است.
سنگ قبر ناصرالدین شاه با مرارت و زحمت فراوان توسط مردم از یزد به تهران منتقل شد. در هر آبادی، حاكم نایب‌الحكومه، كدخدا و اعیان مجبور بودند كه در مسیر سنگ صف بكشند و كشاورزان هر آبادی سنگ را با غلتاندن آن روی تیرهای چوبی، به سمت تهران حمل می‌كردند. گفته‌ها حاكی از آن است كه به دلیل وزن سنگین این سنگ، تحمل آن برای افراد بسیار سخت بود تا آنجا كه بین 30تا 50 نفر از مردان به‌دلیل فشار سنگ، كشته شدند.
جعفر شهری، مورخ معاصر، سنگ قبر ناصرالدین‌ شاه را این‌گونه توصیف كرده است: «سنگ مرمر یك‌تكه در دو متر طول و یك متر و یك چارك (25 سانتی‌متر) عرض و چهار وجب ضخامت سوای زیرپایه یك پارچه بزرگ‌تر از رویی به امضای عمل استاد حسین حجارباشی با زیور و زوایا و با حاشیه از مروارید، پرزحمت‌ترین، دقیق‌ترین و هنرمندانه‌ترین حجاری است كه چهار سال پیوسته صرف آن شده است.» بعد از اتمام ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه، مظفرالدین‌شاه به استاد حسین، صدتومان دستمزد داد كه این رقم ناچیز برای آن كار سخت و دشوار برای این سنگتراش چنان توهین‌آمیز بود كه وی از شدت رنج و اندوه بیمار شد و درگذشت.
سنگ مرمر روی قبر ناصر الدین شاه،واقع در جوار حرم حضرت عبد العظیم،هنوز ارزش خود را از دست نداده است.پنجاه‌سال قبل این سنگ را، که تصویر ناصر الدین شاه روی آن نقش می‌باشد و برجستگی این تصویر و شباهت به قیافه ی اصلی‌ ناصر الدین شاه معرف هنرمندی سنگ‌تراش یا مجسمه‌ساز ایرانی هشتادسال قبل می‌باشد، دوازده‌هزار تومان از طرف موزه لوور پاریس‌ خریداری می‌شد،ولی از فروش آن،از طرف‌ ورثه،خودداری شد. روی قبور سایر پادشاهان قاجار،که در عتبات و حرم حضرت‌ معصومه در قم مدفون می‌باشند،سنگ قبر با تصاویر برجسته ی صاحب قبر دیده نمی‌شود.
آخر و عاقبت سنگ قبر ناصرالدین شاه
با این که در روزگار سلطنت رضا شاه بسیاری از یادگارهای عصر قجر از میان رفت و آثارشان از صفحه گیتی محو و ناپدید شد و یا این که در نگهداری آن ها نشانی از رغبت نبود اما این سنگ بی کم و کاست از آن دوران جان سالم بدر برد.
در دوران پادشاهی محمد رضا پهلوی هم تغییری نکرد تا این که انقلاب اسلامی رخ داد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دیگر خبری از سنگ قبر ناصرالدین‌شاه نشد تا آنجا كه همگان بر این باور بودند كه این سنگ، از بین رفته است.
نخستین سال های پس از انقلاب بسرعت گذشت بی آن که اثری از این سنگ و قبر ناصرالدین شاه دیده شود البته کسی هم دلش بدان تنگ نشده بود اما با فرو نشستن التهاب اولیه انقلاب رفته رفته پرسش هایی در ذهن و کلام مردم پیدا شد تا اینكه در اوایل دهه 70 كه كاخ – موزه گلستان بازگشایی شد، این سنگ قبر بعد از گذشت سال‌ها در معرض دید عموم قرار گرفت.
منابع:
روزنامه شرق
داریوش شهبازی
نشریه خواندنی‌ها،شماره 45،سال 9431،ص 92
tebyan.net
منبع متن بالا « سایت بیتوته » : http://www.beytoote.com/art/negah-gozashte/headaches2-tombstone.html

......

جهت مشاهده تصاویر زیر با کیفیت بالا روی آنها کلیک نمایید

....

ناصر الدین شاه قاجار

.....

1ناصرالین شاه ذوالقرنین کو را آفرید
2بی همال از جمله شاهان کردگار بی همال

..... 

1ناصرالین شاه ذوالقرنین کو را آفرید

..... 

2بی همال از جمله شاهان کردگار بی همال

..... 

3-هفدهم روز از مه ذیقعده با آدینه جفت

4- یافت هنگام زوال شمس شمس شه زوال

..... 

3-هفدهم روز از مه ذیقعده با آدینه جفت

..... 

4- یافت هنگام زوال شمس شمس شه زوال

..... 

5-در زمانی این چنین و در مکانی آن چنان

6- بود شه گرم نیاز و راز دل با ذوالجلال

..... 

5-در زمانی این چنین و در مکانی آن چنان

..... 

6- بود شه گرم نیاز و راز دل با ذوالجلال

..... 

7- کز کمان آتشین آتش نژادی بر گشود

8- بر دل او تیری و گردید دیگر گونه حال

..... 

7- کز کمان آتشین آتش نژادی بر گشود

..... 

8- بر دل او تیری و گردید دیگر گونه حال

..... 

9- شد قتیل ناگاهی شه آگاه دل

10- شد شکار تیر پرانی شه شاهین خصال

..... 

9- شد قتیل ناگاهی شه آگاه دل

..... 

10- شد شکار تیر پرانی شه شاهین خصال

..... 

11- در چه کیش اندر حرم وآنگاه در ماه حرام

12- اینچنین خونی مباحست اینچنین صیدی حلال ؟

..... 

11- در چه کیش اندر حرم وآنگاه در ماه حرام

..... 

12- اینچنین خونی مباحست اینچنین صیدی حلال ؟

..... 

13- بود سال عمر شاه اندر شمار شصت و هفت

14- برده در شاهی  به پایان زین شمر پنجاه

..... 

13- بود سال عمر شاه اندر شمار شصت و هفت

..... 

14- برده در شاهی  به پایان زین شمر پنجاه

..... 

15- چرخ بی پروا به جای جشن قرن دومینش

16- کرد سور او همه سوگ و سرور او ملال

..... 

15- چرخ بی پروا به جای جشن قرن دومینش

..... 

16- کرد سور او همه سوگ و سرور او ملال

..... 

17- کوس شاهی کوفتن پنجاه یا صد یا هزار

18- عاقبت کوبند می بایست کوس ارتحال

..... 

17- کوس شاهی کوفتن پنجاه یا صد یا هزار

..... 

18- عاقبت کوبند می بایست کوس ارتحال

..... 

19- الغرض کلک بقا تاریخ شه را زد رقم

20- آفتابی چهره پنهان کرد در گاه زوال

.....

19- الغرض کلک بقا تاریخ شه را زد رقم

..... 

20- آفتابی چهره پنهان کرد در گاه زوال

..... 

21- در حضور حضرت عبد العظیم ابن الحسن

22- سوی شاخ سدره مرغ روح شه بگشود بال

..... 

21- در حضور حضرت عبد العظیم ابن الحسن

..... 

22- سوی شاخ سدره مرغ روح شه بگشود بال

..... 

23- پرتو خورشید زی خورشید شد بار دگر

24- ظل به ذی ظل قطره را با بحر افتاد اتصال

..... 

23- پرتو خورشید زی خورشید شد بار دگر

..... 

24- ظل به ذی ظل قطره را با بحر افتاد اتصال

..... 

..... 

..... 

..... 

..... 

..... 

.....

.....

.....

.....

.....

.....

.......

از سمت راست : هنرمند گرامی آقای ابوالفضل قنبر آبادی ، علیرضا عزیزی
.......

جا دارد از استاد غلامرضا راهپیما به خاطر اینکه متن کتیبه ها را در اختیار ما قرار دادند تا بتوانیم تصاویر را به خوبی با آنها تطبیق دهیم تشکر و قدردانی می کنم
ارادتمند جامعه ی فرهیخته ی هنری
علیرضا عزیزی 7 / 3 / 1396

.......

لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمایید