آيين نكوداشت و تجلیل از يك عمر فعاليت هنري استاد عباس كاظمپور از پیشکسوتان معماری سنتی ایران در فرهنگستان هنر برگزارشد"اسفند1396 "
.......
.......
آيين نكوداشت استاد عباس كاظمپور، یکی از احياگران سبك كاشيِ معرق اصفهان، روز دوشنبه، 7 اسفند 1396، در فرهنگستان هنر برگزار شد.
به گزارش سایت آثار هنرمندان ایران" عزیزی هنر " به نقل از روابطعمومي فرهنگستان هنر، آیین نکوداشت یک عمر فعاليت استاد عباس كاظمپور و تقدير از فعاليتهاي هنري خاندانهاي كاظمپور و كاشيتراش به همت معاونت پژوهشي فرهنگستان هنر صورت گرفت.
در اين مراسم، كيوان رحيمي، دبير فرهنگستان هنر، و همچنين صاحبنظراني چون مرتضي مطيفيفرد، استادكار معماري سنتي و احياگر سبك ايلخاني در گچبري، غلامحسين معماريان، استاد دانشگاه علم و صنعت، حميد عجمي، استاد خوشنويسي، مهدي مكينژاد، عضو هيئت علمي فرهنگستان هنر، و بهزاد اژدري، رئيس انجمن هنرمندان سفال و سراميك، به ايراد سخنراني پرداختند.
.........
هنرهاي سنتي، گنجي است كه از پيشينيانمان به يادگار گرفتهايم
ابتدا، دبير فرهنگستان هنر، ضمن خوش آمدگويي به حضار، مسرت خود را از برگزاري اين مراسم به عنوان عضوي از مجموعه فرهنگستان هنر، اينگونه ابراز داشت: «بسيار خرسندم كه فرهنگستان هنر اين افتخار را دارد كه در خدمت اساتيد هنرهاي سنتي باشد. هنرهاي سنتي ايرانزمين، مانند گنجي است كه از پيشينيانمان به يادگار گرفتهايم. ما وظیفه داریم در حفظ و نگهداري از اين ميراث ارزشمند، كه شناسنامه هنري سرزمين مادري است، بکوشیم. همچنین به منظور امتداد راه بزرگان اين حوزهها و توجه بيشتر جوانان و دانشجويان به هنرهاي سنتي و بومي، در معرفي اين مقولهها و قدرداني از هنرمندان پيشكسوت در اين زمينهها تلاش کنیم.»
كيوان رحيمي ادامه داد: «استاد عباس كاظمپور، استادكار برجسته كاشيكاري و معماري سنتي اصفهان، از جمله هنرمنداني است كه فرهنگستان هنر، تشكر از ايشان را وظيفه خود دانست. اين هنرمند ارزشمند، از عنفوان جواني در طراحي، ساخت و مرمت كاشيكاريهاي بسياري از بناهاي زيباي معماري ايراني، مانند كاخ گلستان، كاخ نياوران، مسجد امام حسين (ع) شركت داشته است. او تا به امروز در طراحی و اجرای بسياري از بناها و اماكن مقدس مانند کاشی معرق کتیبه داخل حرم مطهر حضرت امام حسین(ع)، آثار ماندگاري آفريده است.»
دبير فرهنگستان هنر در مورد تآثير خاندانهاي كاشيتراش و كاظمپور در معماري سنتي ايراني گفت: «از سدههاي گذشته حضور خاندانهاي كاشيتراش و كاظمپور و آثار ارزشمندشان در بسياري بناها مانند زيارتگاهها و آرامگاهها، مساجد، تكايا، حسينيهها، كاخها و عمارتها، مجموعههاي اقامتي، دانشگاهها، مدارس و حتي بناهاي دولتي مانند وزارتخانهها و بانكها ديده ميشود، به طوري كه در تمام آثار شاخص، هنر دست هنرمندان اين خاندان آشكار است.»
او بيان داشت: «بر طبق روایتها و اسناد موجود، تجدید حیات هنر کاشی معرق در دوران حکومت پهلوی، توسط گروهی از استادکاران کاشی اصفهان، به سرپرستی استاد حسین کاشیتراش اصفهانی، فرزند استاد عبدالرحیم کاشیتراش، که از مرمتگران و کاشیکاران اصفهان در اواخر دوره قاجار بودند، شکل گرفت و اين مسير ادامه يافت تا به امروز كه اين ميراث، در دستان تواناي استاد عباس كاظمپور به بسياري از بناهاي ديگر ما بخشيده شد.این پیشینه فرهنگستان هنر را بر آن داشت تا به منظور صيانت و پاسداشت هنر ايرانزمين، اين بار از فعاليتهاي ماندگار استاد عباس كاظمپور در حوزه معماري سنتي، امتنان و تقدير به عمل آورد.»
.........
استاد عباس كاظمپور، چكيدة هنر است نه چسبيده به هنر
پس از او، مرتضي مطيفيفرد، استادكار حوزه گچبري سنتي، پشت تريبون رفت و اظهار داشت: «خيلي خوشبختم كه امروز در جلسهاي شركت كردهام كه به منظور پاسداشت حاج عباس كاظمپور برگزار شده است. در حقيقت ميتوانم بگويم كه ايشان هنرمند واقعي بسيار ارزندهاي است كه از كودكي پا به عرصه هنر گذاشته. او در هنر، چكيده كار است و نه چسبيده به كار.»
احياگر سبك ايلخاني در گچبري ادامه داد: «يكي از چيزهايي كه باعث ميشود من هميشه از ايشان ياد كنم، كارهاي ايشان در عتبات است. كاشيهايي كه با آيات قرآني، اسليمي و گل و برگ زيبا هستند. استاد عباس كاظمپور از پدرانش تيشهداري آموخته و به كاشيها جان داده است. ايشان سخاوتمندانه هنر خود را به كساني كه علاقهمند بودند، انتقال داده. وقتي هنرمند، عاشق هنرش باشد، هيچ چيز از جمله پول، وقت و مكان، برايش معني ندارد و تنها عشق به كارش او را به سمت آن سوق ميدهد.»
.........
بزرگاني مانند استاد عباس كاظمپور، گسستها را پر كردند
پس از او غلامحسين معماريان، استاد دانشكده معماري و شهرسازي در دانشگاه علم و صنعت، سومين سخنران مراسم بود. او سخنانش را با اين جملات آغاز كرد و گفت: « معماري ايران از 1300 به نوعي دچار گسستگي شد و بزرگاني مانند استاد عباس كاظمپور، اين گسستها را پر كردند.»
او با توجه به فقدان هنرمنداني در حال حاضر براي حوزه معماري سنتي، ذكر كرد: «من نميدانم كه بعد از انشاءالله 120 سال عمر با بركت ايشان، چه سرنوشتي در انتظار اين هنر است؟ اميدوارم جواناني كه امروز در اينجا هستند، بتوانند اين راه را ادامه دهند و انتقال نسل به نسل اين فرهنگِ بزرگ كه چنين بزرگاني مسبباش بودند، ادامه پيداكند.»»
او با بيان اينكه شاگرد كوچك استاد است، خطاب به ايشان گفت: «دست شما را ميبوسم و اميدوارم كه بتوانم بخشي از بزرگي شما را به دانشجويان انتقال دهم.»
.........
هنرمندان سنتي، جانمايه از يداللهي حضرت حق ميگيرند
حميد عجمي، استاد خوشنويسي و مبدع خط معلي، با ذكر اينكه در هنرهاي سنتي ما با تعابير غربي نميتوانيم الگوسازي و الگوپروري كنيم، اظهار داشت: «اساس و پايه در عرصه هنرهاي سنتي، شهود و مشاهده است و فقدان اين هنرمندان، جبران ناپذير خواهد شد و چون هنرهاي سنتي موهبتي است از جاري عنايات حضرت حق؛ هنرمند سنتي درگير يك جبر معشوقي است و اين تخصيصي است از جانب حضرت حق و اين هنرمنداني كه عمر و زندگيشان را پاي هنرهاي سنتي مصروف داشتهاند، جز ادات فعلي حضرت حق نيستند.»
او ادامه داد: «كساني كه جانمايه از يداللهي حضرت حق گرفتهاند، به عشق حق نقش ميزنند؛ و نه براي مردم. چون در حوزه خيال منفصل و متصل خودشان درگير شهوداتي هستند كه اين شهودات، منازل و استقرارش، همه حوزه مثال است و تفاوت بين خيال شرقي و غربي در همين مقولات است.»
او در ادامه به تفاوت دو كلمه تزیين و زينت اشاره کرد و اظهار داشت: «تزیين، به معني زينت نيست. هنرهاي تزیيني، هنرهايي است كه در آنها تزیين صورت ميگيرد و در واقع، يعني تجلي در ظاهر، توسط امر غيبيِ حضرت حق و از خود ظاهر آن چيزي را اخذكردن. در حقيقت، از باطن هنرهای تزیینی جلوهاي بر شما نمايان ميشود كه هوشرباست. ولي زينت، چيزي را خارج از خوديت شيء به آن اضافه كردن است.»
.........
در دنياي امروز، توجه به مستندنگاري اهميت دارد
پس از او، مهدي مكينژاد، عضو هيئت علمي فرهنگستان هنر، به جايگاه سخنرانان مراسم رفت. او اهميت چنين برنامهاي را در دو نكته دانست؛ يكي تجليل از پيشكسوتان و ديگري توجه به مستندنگاري در اين حوزه.
مکینژاد در ادامه به گسست در معماری سنتی پرداخت و گفت: «از حدود سال 1300 گسست در معماري ما ايجاد شد و آن پيوند و انسجام از هم پاشيده شد. یکی از دلایل این گسست جدا شدن از شيوه كاركردن سابق و حالت استاد و شاگردي بود. به عنوان مثال، يكي از آسيبهايي كه وارد معماري شد این بود که طراحي معماري را صنف معماران دانشگاه رفته انجام دادند و اين باعث شد كه پس از آن ما ندانيم، معماران سنتي ما دقيقا چگونه كار ميكردهاند؟»
عضو هيئت علمي فرهنگستان هنر ادامه داد: «كاشي در معماري ايران، پيشينهاي بيش از هزار سال دارد و در واقع، محبوبترين مدياي ما بوده است؛ اما اين كاشي از حدود 100 سال پيش، يكدفعه به عنصري اضافي در معماري تبديل شد و شايد اگر كاربردش در معماري مذهبي نبود، امروز اثر وآثاري از آن نداشتيم. در نتيجه از اين مدياي محبوب كه خصلتهاي متعددي از جمله استحكام و زيبايي در آن وجود داشت، بیبهره میماندیم. برخي ساختمانهاي ما امروزه عبوساند و عاري از رنگ؛ ولي در بعضي از كشورها، مانند مراكش، ميبينيم كه از كاشي معرق، به وفور استفاده ميكنند و اين كاشيها سبب ميشوند كه ما همواره حس زندگي درون باغ پر از گلي را داشته باشيم.»
مكينژاد با اشاره به كتاب دسترنج كه به قلم راحله كاظمپور و با همكاري بهمن سلطاناحمدي، تدوين شده است، گفت: «وجود خانوادهاي كه اين هنر را از گذشتگان خود نسل به نسل گرفتهاند و خيلي جدي و علاقهمندانه، فرزندانشان اعم از پسر و دختر، در اين حوزه كار ميكنند، در روزگار ما بسيار غنيمت است.»
او در رابطه با توجه به مستندنگاري هنرهاي سنتي عنوان داشت: «ما پيشينهاي از بسياري از هنرمندان قديمي نداريم. به عنوان مثال در خانه قوام السلطنه واقع در خيابان سي تير، هنرمندش بالاي اثر نوشته: «اي دل غافل/ نقش تو باطل». چون هنرمندان قديمي ما، براي خود كار نميكردند كه بخواهند نام و نشاني از خود باقي گذارند؛ ولي در دنياي متفاوت امروز، ما احتياج به مستندنگاري و دانستن راه و روش آنها داريم و از اين حيث، كتابهايي مانند كتاب دسترنج، اهميت به سزايي دارند.»
او با يادي از استاد علياصغر شعرباف و استادان درگذشته، سخنان خود را به پايان برد.
.........
تشكر فروتنانه استاد عباس كاظمپور از حضار
در ادامه اين مراسم، مستند دسترنج ساخته محمدمهدي بهرامي، دربارة زندگي هنري استاد عباس كاظمپور در سالن ايران نمايش داده شد و پس از آن آيين نكوداشت با حضور تني چند از مديران فرهنگستان هنر برگزار شد.
در ادامه مراسم استاد عباس كاظمپور به پشت تريبون رفت و با تواضع تمام خطاب به حاضران در سالن گفت: «از تمام استادان، مدرسان و متخصصان كه امروز در اين مراسم حضورپيداكردهاند، تشكر ميكنم و تمنا دارم كه مرا ببخشند، چون حق من نبوده كه اينجا روي اين كرسي باشم.»
استاد عباس كاظمپور در ميان تشويق حضار، سخن را به كوچكترين پسرش حميدرضا كاظمپور، سپرد تا او هم به نيابت از خانواده از مهمانان تشكر كند. حميدرضا كاظم پور، با تشكر از حضور فرهيختگان در اين مراسم، عنوان داشت: «من پسركوچك حاج آقا هستم و كوچكترين شاگرد ايشان. اتفاقي كه امروز افتاد، اتفاق بسيار نيكويي است؛ ولي كاش اين قبيل مراسم زماني اتفاق بيافتد كه اساتيد ما، قدرت بيانشان را از دست نداده باشند. شما عزيزان در فيلمي كه مشاهده كرديد، ديديد كه ايشان زماني قدرت بيان بسيار بالايي داشتند. اميدوارم از اين پس، به موقع از اين اساتيد استفاده شود و برايشان كلاس درس براي انتقال تجربيات تدارك ديده شود.»
مدرس دانشكدۀ معماري و شهرسازي دانشگاه علموصنعت با ذكر اين جملات، سخن خود را به پايان برد و باز هم از همگان تقدير و تشكر كرد: «من به صورت ويژه از خواهرم تشكر ميكنم، چون ما بسياري از اين عكسها و اطلاعات را نداشتيم و ايشان در پژوهش خود، زحمت جمعآوري و تدوين را كشيدند.»
.........
اين درجه از اخلاقيات در روزگار ما كمتر ديده ميشود
آخرين سخنران اين مراسم، بهزاد اژدري، رئيس انجمن هنرمندان سفال و سراميك ايران بود. او با اشاره به سيرة اخلاقي استاد عباس كاظمپور در هنر بيان داشت: «من در اندازهاي نيستم كه بتوانم در وصف كمالات اخلاقي استاد عباس كاظمپور بگويم. همين قدر بگویم كه ما دوبار دانشجويانمان را در قالب گروههاي سی نفره خدمت ايشان در كارگاه برديم و استاد بانهايت مهرباني پذيرايي كردند. حتي يكبار، سوار ماشين شدند و رفتند براي دانشجويان بستني خريدند. در روزگارما، در عرصه هنر، خيلي كم پيش ميآيد كه اساتيد وقتي به اين درجه از كار هنري ميرسند، همچنان اين درجه از اخلاقيات را هم محور اصلي هنرشان قراردهند.»
رئيس انجمن هنرمندان سفال و سراميك ايران، صحبتهاي خود را با ذكر نكاتي دربارة حوزه تخصصياش ادامه داد: «انتقال مفاهيم خارج از حوزۀ سنتي، در آموزش آكادميك اتفاق ميافتد و بايد در حوزه آكادمي با نظارت خود اين اساتيد، به منظور بهره گرفتن آيندگان، كتابها و منابعي نوشته شود تا در دنياي امروز قابل استفاده باشد.»
او ادامه داد: «در دنياي امروز، حوزۀ فاينآرت از حوزه اپلايآرت جدا نيست. وقتي از ضايعات براي خلق اثر هنري استفاده ميشود، از هنر متعالي مثل كاشي معرق و كاشي هفترنگ حتما بايد بهره بگيريم. كاشي، در گذشته به عنوان پوسته خارجي استفاده ميشد و در واقع، بخش تكميلكننده معماري بود. امروزه انواع گونههاي كاشيسازي، ميتواند دستمايه خلق يك اثر هنري قرار بگيرد.»
اژدري كيفيت توجه ما را به تكنيكهاي گذشته، در قياس با كشورهايي مانند ژاپن، چین و كره، نامناسب ارزيابي كرد و گفت: «در كشور ژاپن چند شهر است كه همه اهالي آن به كار سراميك اشتغال دارند، در آنجا هنرمندان امروزي ژاپن، به خوبي از تكنيكهاي گذشتگانشان استفاده كردهاند و آنها را به روز كردهاند.»
او افزود: «در نگاه هنرشناسان غير ايراني و خصوصا غيرخاورميانهاي، تمام معماري ما، آثار تجسمي هستند و آنها به آن به عنوان ابرسازه سراميكي و ابرمجسمه نگاه ميكنند. وقتي برخورد استاد كاتو، كه ايشان در ژاپن زبانزد هستند و زرين فام ايران را كار كردهاند، را با هنر معماري گذشتگانمان ديدم، متعجب شدم. از او كلماتي درباره مسجد شيخ لطفالله شنيدم، كه انگار با بزرگترين اثر هنري جهان روبروشده است. او از من ميپرسيد كه چطور اين اثر خلق شده است؟ و پس از آن، هرساله با گروهي به اصفهان ميآيد و ساعتها روبروي اين مسجد مينشيند و سعي در معرفي هنر ما دارد.»
رئيس انجمن هنرمندان سفال و سراميك ايران، با اشاره به اينكه سراميك، پايه هنر كشور ماست و ما در حال حاضر به آن بيتوجه هستيم، جهان آينده، را جهان سه علمِ الكترونيك، ژنتيك و سراميك دانست.
او نقطه عطف كتاب دسترنج را اينگونه ذكر كرد: «اين كتاب، توسط كسي جمعآوري و تآليف شده است كه در اين خانه و خاندان زندگي كرده است و با اين فضا رشد يافته و ميتواند مرجع خوبي براي مطالعات بعدي باشد.»
اژدري، سخنانش را با اين جملات به پايان برد: «من از طرف انجمن هنرمندان سراميك، دست استاد را ميبوسم و به پهناي عمر پربركتشان قدردان ايشان هستم و از فرزندانشان ميخواهم كه يك قدم از سجاياي اخلاقي پدر عقبنشيني نكنند، تا ما همچنان بتوانيم در جامعه خودمان شما را به عنوان الگوهاي اخلاقي داشته باشيم. با همان ايماني كه پدر شروع كرد و ادامه داد، ادامه دهنده راه ايشان باشید.»
.........
پس از سخنراني بهزاد اژدري، مستند ديگري از كارگاه استاد كاظمپور در سالن ايران به نمايش درآمد و سپس، با معرفي كتاب دسترنج، توسط نويسنده آن، راحله كاظمپور، مراسم بزرگداشت استاد بزرگ معماري سنتي ايران، به سرانجام رسيد.
.......
جهت مشاهده تصاویر این مراسم روی تصویر زیر کلیک نمایید
.......
.......
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمایید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید