با سلام و عرض ادب خدمت شما استاد عزیز و بزرگوار جناب استاد یاری ، از اینکه وقت شریفتان را در اختیار ما قرار دادید در این ایام نزدیک به سال نو . و از طرف تمام اعضای سایت اثار هنرمندان ایران از شما تشکر و قدردانی می نمایم.
* لطفا مختصری از بیوگرافی شخصی و هنری خود را بفرمائید؟
- با نام و یاد خدا ، من متولد 1345 شهر تکاب در استان آذربایجان غربی هستم دیپلم ون در رشته ادبیات بود و در دانشگاه تهران در رشته ارتباطات تصویری تحصیل کردم و خوشنویسی را هم تقریبا از دوره دبیرستان به صورت جدی شروع کردم و در همان زمان هم فارغ التحصیل شدم در سال 1366 و همزمان تدریس را شروع کردم تا دوره دانشگاه و بعد از فارغ التحصیلی از انجمن خوشنویسی را به صورت حرفه ای ادامه دادم .
* در دوران ابتدایی خط شما به چه صورت بود؟
- در دوران ابتدایی من بیشتر برای همه درد سر و زحمت ایجاد می کردم و هر جا که می رفتم اثرات مرکب و قلم و خراب کاری های من آنجا بود . در دوران ابتدایی حدود سال 53 – 54 یادم هست که خط می نوشتم ولی خط هایم باقی نمانده و خطی از آن دوران ندارم ولی از دوران راهنمائی خز نوشته هایم هست و نمی گویم خوش خط بودم ولی علاقمند بودم و یک چیزهایی می نوشتم
* شما به چه خطوطی تسلط دارید؟
- من فکر می کنم خط نستعلیق و سایر خطوط در جای خودش یک خط کامل است و نمی شود انتظار داشت که یک فرد همزمان در چند خط به اوج کمال برسد ، اگر همین نستعلیق را هم بتواند به جایی برساند من فکر می کنم کار بزرگی کرده . البته در حد انتظاری که تاریخ خط نستعلیق ما هست فرق دارد نه اینکه طی رتبه و درجه های متعارف کلاس های خوشنویسی . اینها چیزهای اصول و قاعدی هستند که همه می توانند به آن بپردازند و تا یک مرحله ای رشد کنند ولی به کمال و اوج نزدیک شدن کار سختی است و همینکه انسان بتواند یک خط را به کمال نزدیک کند به نظر من کار بزرگی انجام داده است.
* اساتید شما در این هنر چه کسانی بوده اند ؟
- من کلاس رسمی را از انجمن خوشنویسان و در خدمت استاد بختیاری شروع کردم و با استاد امیر خانی تمام کردم .منتها کسانی که قبل از آن هم مؤثر بوده اند هم در خانواده و هم در بین معلمان مخصوصا ًاز استاد عزیزم آقای تحسینی باید یاد کنم که خیلی در شروع کار من تأثیر گذار بودند و تشویق ها و پیگیری های ایشان در پیشرفت من خیلی مؤثر بود.
* آیا در خانواده تان کسانی قبل از شما هم از این هنر بهره مند بوده اند؟
- آشنایی و آگاهی وجود داشت ولی محیط و زمینه به گونه ای نبود که خیلی استقبال از قضایای هنری بشود و به این شکلی که الان هست آن زمان نبود ولی کسانی بودند که ذوق هنری داشتند بخصوص برادرم که ذوق هنری خوبی داشت آثار خطی هماز ایشان باقی مانده ولی به شکل رسمی کار نکردند و بیشتر مشوق من در این زمینه برادرم بودند.
* آیا در خانواده شخصیتان هم کسی هست که به این هنر علاقمند باشد و ادامه دهنده این راه برای آینده باشد؟
- همانطور که آینده خودم را از زمان بچگی نمی توانستم پیش بینی کنم در مورد خانواده ام هم خیلی قابل پیش بینی نیست بالاخره نسیم هنر به هر کسی که اطراف فرد هنرمند باشد می خورد منتها بستگی به شرایط و پرورشی که در جامعه و محیط آموزشی برای هر کس اتفاق می افتد دارد که در هنایت چه چیزی رقم بخورد . فکر می کنم زمینه هایی وجود دارد و من خیلی مشخصا تحریک و ترغیب نمی کنم و اگر زمینه وجود داشته باشد حتماًکمک می کنم و فکر می کنم تا حدودی این زمینه وجود دارد ممکن است خوشنویسی نباشد و زمینه های دیگری مثل اندیشه و هنر و فرهنگ و ادب باشد.
* در زمینه هنر تاکنون چند کتاب تالیف کرده اید؟
- در زمینه خوشنویسی و طراحی حروف که تخصص بنده است کتاب های شخصی من سه جلد است به نام های سرآغاز و نقش نگین و و کارهای متفرقه در جاهای مختلف هم به چاپ رسیده است.
* اگر ممکن است در مورد کتابی که اخیراً در دست تالیف دارید توضیحاتی بفرمائید.
- از آنجایی که کارهایی که من در زمینه خوشنویسی انجام داده بودم از قبیل خط نگاره و طراحی حروف و در قالب کتاب تلفیقی چاپ شده بود دوست داشتم در زمینه کتابت هم کاری انجام بدهم که با کمک دوستان عزیزم دیوان حافظ را از حدود 7 الی 8 ماه قبل شروع کردم و قسمتی از آن هم انجام شده . انشالله تا یک الی یک و نیم سال آینده تمام شده و در معرض دید و قضاوت علاقمندان قرار خواهد گرفت.
* اولین نمایشگاه خوشنویسی که به صورت انفرادی برگزار کردید در چه سالی و در چه دورهای از آموزش خوشنویسی بودید؟
- اولین نمایشگاه انفرادی من در سال 1377 برگزار شدو در نگارخانه لاله
* آیا خط نستعلیق همچون موسیقی و نقاشی قابلیت جهانی شدن را دارد؟
- ما زبان رسمی و بین المللی را در موسیقی ریتم و نت و صدا می دانیم و در زمینه هنرهای تجسمی و دیداری هم رنگ و بافت و هارمونی است. وقتی در هر اثری این اصول رعایت شده باشد زبان رسمی و بین المللی میشود فرقی نمی کند که جلوه معنایی داشته باشد یا جلوه بصری . خوشنویسی نستعلیق مخصوصا در قالب سیاه مشق ویا حروف این پتانسیل را دارد که معرفی و جهانی بشودو تا الان هم این کار توسط گرافیست هایی که حتی آشنایی با خط ما نداشته اند انجام می شود واز این سیاه مشق ها به عنوان موتیف یا فیگور خیلی خوب در کار طراحی استفاده می کنند . این نشان دهنده این است که یک درون مایه و پایه و وحدتی از نظر استعداد و استحقاق در خوشنویسی ما وجود داردکه جهانی است منتها اینکه بخواهیم این هنر را به شکل رسمی و عمومی و بصورت مستقل جهانی اعلام کنیم بایست تلاش کنیم و استعداد های نهفته اش را کشف و معرفی کنیم . من فکر می کنم خوشنویسی ما جدا از ویژگی های ظاهری و صوری که درونش است یک مسائل پایه ای و علمی هم درونش وجود دارد که قطعا می تواند آن را جهانی کند که در تجربیاتی که در جاهای مختلف داشتیم این جواب را گرفتیم
* اگر ممکن است قدری در مورد نسبت های طلایی در خط نستعلیق که توسط استاد بختیاری کشف واثبات شد توضیحاتی بفرمائید؟
این یک مبحث کلی علمی است که انسان اصولا هر چیزی را که دوست دارد و با آن ارتباط برقرار می کند منبع و منشأ فردی و وجودی در خود انسان دارد یعنی انسان طالب هر چیزی باشد ریشه اش در وجود خودش است ما اگر بخواهیم نسبت های طلایی را در اندام و وجود انسان مطالعه کنیم خود به خود به این مطلب پی می بریم که حتی در قدم برداشتن و حرف زدن به عنوان یک سخنران ، در اوج و پایین خواندن صدای یک خواننده و در فاصله های طول امواج و فرکانس و نت های موسیقی . اگر همه اینها را یک مطالعه عددی و رقمی کنیم متوجه وجود نسبت های طلایی می شویم و دلیل اینکه پذیرش انسان از خیلی از چیزها که دارای این نسبت ها هست به راحتی صورت می گیرد اینست که این نسبت ها در وجود انسان هست ولی پنهان . به عنوان مثال بند انگشت های هر فرد نسبت به هم این نسبت های طلایی را دارند و یا طول دست ها به نسبت کل اندام و یا اندازه سر به نسبت گردن و . . . در همه اینها یک نسبتی وجود دارد . در خوشنویسی هم اگر بخواهیم بررسی کنیم خوشنویسی هم یکی از آثاری است که انسان خودش تولید می کند و با اندیشه وآگاهی و شناخت اصول زیبایی شناسی با آن میرسد و در نهایت اثری که از انسان پایبند به این اصول و اشنای به این هندسه بوجود می آید یک اثر خوبی خواهد بود که حاوی این اطلاعات هندسی می تواند باشد.
* اگر ممکن است کمی در مورد اعداد و ارقام این نسبت ها توضیحاتی بفرمائید؟
- در مورداین اعداد باید یک برنامه ای مخصوص باشد تا بتوان به صورت نوشتاری ارقام و حروف را نوشت و متناسب با آن ارقام واعداد را هم توضیح بدهیم . الان چون به شکل شفاهی است اشاره به این اعداد و ارقام مقداری مشکل است و دریافت و استنباط را پیچیده می کند . من به صورت کلی عرض می کنم و انشاالله در فرصتی مناسب به صورت مقاله مفصلا عرض خواهم کرد ، فقط این را عرض می کنم که هر اثری به عنوان مثال موسیقی از بزرگی در زمینه موسیقی عنوان شده که من فکر می کنم فارابی باشد که ایشان گفته اند من در مقایسه طال سیم های تار وقتی طول را کوتاه و بلند انتخاب می کرد صداهای مختلفی ایجاد می شد و از اینجا پی بردم که چگونه می شود که کیفیت را به کمیت تبدیل کرد . در موسیقی ما این اندازه ها وجود دارد . به عنوان مثال نسبت قوسی که یک ن دارد ، نسبت قوسش با نسبت سطحش یک حالت تعادل باید داشته باشد و بهترین حالت نسبت طلایی هست یعنی نه خیلی با فاصله از هم باشند و نه خیلی نزدیک ، نه دوبرابر هم هستند و نه نصف هم . یعنی فاصله ها خیلی کم هستند ولی در عین حال وجود دارند. مثل گام برداشتن موقعی که یکفرد شروع به دویدن می کند ا زگام کوچک که به سمت گام بزرگ می رود یک تدریج وجود دارد و دوباره که می خواهد به حالت قبل برگردد خودش یک تناسبی دارد . محاسباتی که انسان می کند به عنوان مثال برای راه رفتن و یا مسائل دیگر و .... در خوشنویسی به عنوان مثال طول خط کشیده نسبت به کشیده کوتاه یا کشیده کوتاه به نسبت ارتفاع خط ، دایره به نسبت حروف ریز و .... همه اینها یک نسبتی بینشان وجود دارد که این نسبت دائما در حال تغییر است و ثابت نیست و اینکه همیشه فرض کنیم نسبت دو به سه هست ، اینگونه نیست . ممکن است اگر نسبت سه فرق کند به همان اندازه نسبت دو هم فرق می کند و همین حالت زنده نمایی و پویایی خطوط و آثار هنری را بیشتر نشالن میدهد . انشالله بعد ها اگر زمینه اش فراهم شود بصورت حضوری و بیشتر و به صورت نوشتاری توضیح خواهم داد
* آیا خوشنویسی به انسان آرامش می دهد؟
- به نظر من هر کاری که انسان احساس کند ارزشمند است باعث آرامش است حتی دعایی که می کنیم چون احساس می کنیم در حق کسی خیری را می خواهیم باعث آرامش و تسلی خاطر ماست و چون زمانیکه کار خوشنویسی انجام می دهیم این اثر هنری برای عموم بیننده هاست مسلماً آرامش قلبی پیدا می کنیم البته جنبه های خلوت و پرداختن به معنا در خط بماند ولی همینکه ما کار مثبت انجام می دهیم و نتیجه این کار ما انرژی مثبت است چون انرژی مثبتی به بیننده منتقل می کنیم باعث آرامش در درون و بیرون ما می شود.
* نظر شما درباره اقتصاد و هنر بخصوص خوشنویسی چیست؟
- اقتصاد را برخورداری از امکانات اولیه زندگی و یا برخورداری از امکانات یک زندگی متوسط معنی کنیم تاثیر گذار است ولی من فکر نمی کنم اگر بخواهیم کار را برای جنبه اقتصادی انجام دهیم خیلی ماندگار باشد . ما بالاخره کار را انجام می دهیم و قطعاً تبعات اقتصادی هم خواهد داشتچون نا تنها مسأله اقتصادی بلکه در انجام هر چیزی به غیر از خود کار اگر ما توجه کنیم یعنی ذهنمان به طرف هر چیزی غیر از خود کار برود ضعف در کار را باعث می شود یا به مرور زمان نگاهی که به اثر هنری به جا مانده از هنرمند می شود موقعی که از دیدگاه روانشناسی و موشکافانه مورد تحلیل قرار می گیرد نوع نگاه ها مسلماً مکاشفه ای به عمل می آید و شناخته می شود بنابراین به خود کار فقط بایستی اندیشید در شرایطی که جامعه معیار های مناسبی برای ارزش گذاری داشته باشد یکی از جنبه های ارزشی کار برخوردار شدن هنرمند از مسائل اقتصادی خواهد بود . در هر جامعه ای که نگاه مناسب به موضوع هنر و اندیشه و فرهنگ دارند . این دو مکمل و لازم و ملزوم یکدیگرند . یک اثر هنری و یا یک فرد اندیشمند موقعی که می خواهد متعالی فکر کند و جامعه را به تعالی بکشاند جامع خودش را ملزم به تامین مسائل اقتصادی فرد می کند چون فرد ارزشمند نباید ذهنش درگیر مسائل حاشیه ای باشد فرقی نمی کند چه هنرمند باشد و یا دانشمند و یا اندیشمند.
* آیا از زندگی هنری خود رضایت دارید؟
- استادان هنر و کسانی که به کار نسبتاً سخت وارد می شوند قطعا این اراده را دارند که شرایط خودشان را عوض کنند . در انجام کار هنری در هر شرایطی چه جامعه ایده ال و چه جامعه ای که دارای مشکل باشد کسانی که خود را به اب و آتش می زنند و کار متفاوت انجام می دهند حتماً توانایی و استعداد برتری را دارند بنابراین تغییر شرایط فکر نکنم در مقایسه با اناجم یک کار فوق العاده کار مهمی باشد حتماً اگر رضایت نباشد ما شرایط را می توانیم تغییر بدهیم و من هم کاملا راضی هستم و شرایط را خودم برای خودم رقم می زنم . تا حالا اجازه ندادم شرایطی پیش بیاید که من به اجبار در آن شرایط بخواهم زندگی کنم .
* نظر شما درباره استاد بزرگ خوشنویسی نستعلیق ایران استاد غلامحسین امیر خانی چیست ؟
- سخت است مشخصاً بخواهم در مورداستاد امیرخانی نظری بدهم که جامع آن ویژگی های استاد بزرگ باشد و در مقام تعریف و تمجیدنباشد و نخاهم اغراق و مبالغه ای کنم . من شخصیت استاد امیرخانی که خوشنویسی بخشی از آن است را جدا عرض می کنم و انسانیت و دانش و هوش و اندیشه استاد را جدا . ایشان ننابغه ای هستند که خوشابه حال جامعه هنری خوشنویسی که ایشان نبوغش را در زمینه خوشنویسی مصروف داشته اند و اگر غیر از این بود جامعه خوشنویسی ما امروز به چنین جایگاهی نه در جامعه ایران بلکه در جامعه بین الملل نمی رسید و این جای شکر و سپاس دارد هم از درگاه پروردگار و هم قدردانی از وجود استاد بزرگ ، استاد امیر خانی و عزیزان دیگری که تأثیر گزار بودند که آنها هم به نوبه خود و جای خودشان جای تقدیر و سپاس دارند.
* آیا شما خاطره ای از استاد امیر خانی در ذهن دارید؟
- من به هوشمندی و ذکاوت استاد امیرخانی اشاره کردم . همانطور که در روانشناسی تریبتی هم گفته شده بهترین اموزش و تربیت اموزش و تربیت غیر مستقیم است . همیشه ایشان نکاتی که به شاگردانشان منتقل می کردند ، سعی می کردند با لطف و لطافت خاصی همراه باشدو اشاره ای به نکات درونی و معنایی خاصی بکند .من خاطره ای که از ایشان دارم اینست که (البته از این بابت عرض می کنم که می خواهم اهمیت و نقش قلم در کار خوشنویسی را نشان بدهم ). ایشان خطی از یکی از عزیزان را در یک مجلسی دیدند و فوراً گفتند قلم این خط را بیاورید و قلم این کار را اصلاح کردند و نکات ظریفی که در اصلاح قلم ایشان بود بماند ، موقعی که قلم این کار اصلاح شد و می خواستند آزمایش اولیه را با قلم انجام دهند یک مطلبی را نوشتند که تا حالا چنین مطلبی را ندیده بودم . مرقوم فرمودند : 2 سانتی متر مانده است . بعد ماجرایی را تعریف کردند و گفتند کسی یا موجودی که در ته چاه مانده باشد (به فرض که چاه 40 متر ارتفاع داشته باشد) ان موجود اگر بتواند سی و نه متر و نود و هشت سانتی متر بپرد و بالا بیاید هنوز کاری انجام نداده ، در صورتی که آن 2 سانتی متر مانده باشد آن موجود هنوز در ته چاه است و همان 2 سانتی متر کافیست که نشان بدهد این موجود هنوز به رستگاری نرسیده است . این نشان دهنده لحظات و ذره های با ارزش و مهم در امر آموزش و تکامل انسان هست یعنی طی مدارج در رده های بالا حتی بایست خیلی ذره ذره سپری شود ولی به هر حال اگر طی نشود انسان در همان جایگاه اولیه خواهد ماند و به آن نقطه ای که باید برسد نمی رسد و این خاطره ای بود از ایشان که نشان دهنده نوع آموزش و ذکاوت و هوشمندی این استاد بزرگ است.
* نظر شما در رابطه با خوشنویسی مدرن یا نگاره خط و یا نقاشیخط که شما هم در دستی در این زمینه دارید چیست؟ (با وجود اینکه برخی مخالف این فعالیت هستند.)
- من مخالفت با هبچ چیزی را توصیه نمی کنم و تا به حال مخالفی به آن شکل نداشته اند . من فکر می کنم هر کار خاص ممکن است مورد نقد مردم قرار بگیرد . نبایست خام به کار نگاه کرد تجربه های خام ممکن است داشته باشیم ولیکن ارائه خام باعث می شود هر دو مورد به مشکل برخورد کند هم چیزی که به عنوان پایه مورد استفاده قرار گرفته و هم اثری که ارائه می شود . در خوشنویسی و خط نگاره و یا نقاشیخط ممکن است که پایه کار خوب شناخته نشود و ضعیف از آن بهره وری شود در نتیجه کاری که از آن ایجاد می شود مورد نقد منفی قرار میگیرد . من فکر می کنم خام کار کردن بیشتر مشکل ایجاد میکند ولی کار نو انجام دادن به قول پیکاسو اولین ویژگی کار نو زشتی اولیه آن است ممکن است در نگاه اول زشت به نظر بیاید ولی در موقعی که توأم با دانش باشد و موقعی که پشوانه علمی داشته باشد قطعاً حرفی برای گفتن خواهد داشت هیچگونه مخالفتی من شخصاً ندارم و مخالفت را توصیه نمی کنم . بالاخره بایست به روال و منطق پیش برود تا اینکه به یک نتیجه ای برسد که شاید حرف جدیدی گفته شود و به مصداق این مضمون که : سخن نو آر که نو را حلاوتی است دگر . بنابراین بایست به روز بودن ونو اندیش بودن چاشنی کار و زندگی انسانها باشد.
* چرا حضور شما در نکایشگاه ها و همایش ها کمرنگ تر شده است ؟
- کمرنگ تر نشده و من افتتاحیه ها و اختتامیه ها را شرکت می کنم و بهره مند می شوم ولی شرایط فرق کرده زمانی به عنوان علاقمند شرکت می کردم تا خودی نشان بدهم و نیازی از نظر عاطفی برآورده می کردم ولی بعد از طی این مرحله انسان به جایی می رسد که می خواهد خلوت کند و با خودش کار کند هر چند که من دو طرفه بودم و حضور داشتم منتها در این شرایط که احساس می کردم بود و نبودم تأثیر گذار نیست نبودن را بیشتر ترجیح می دهم.
* دلیل اینکه نمایشگاه انفرادی در یک سال و نیم اخیر ندیده ایم چیست؟ ایا دلیل خاصی دارد؟
- نه دلیل خاصی ندارد من جایی که احساس کنم حرف تازهای در کارم ایجاد شده و بایست در معرض دید و قضاوت قرار گیرد انجام می دهم هر چند که تابعیت شرایط بیرونی را می پذیرم.
برای خواندن ادامه این مصاحبه روی تصویر زیر کلیلک کنید
لطفا با نظرات ارزشمندتان ما را یاری فرمائید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید