نقش تاریخی استاد ید اله کابلی خوانساری در احیای خط شکسته نستعلیق
به مناسبت برگزاری بزرگداشت و نمایشگاه استاد کابلی خوانساری در زادگاهش شهر خوانسار
مقاله ای از هنرمندان گرامی آقایان سید محمد فاتح سید نطنزی و علی خیری از استان اصفهان
....................................
....................................
بنام خالق هنر خداوند حکیم
نابغه ای در خط شکسته ظهور کرد و این خط ( شکسته نستعلیق) فراموش شده و از بین رفته و به نابودی کشانده شده بود را که آخرین دستاورد ذوق زیباپسند و ظریف ایرانی در عرصه خوشنویسی بود را دیگربار با تحمل مرارتها، رنجها و سختیهای مشقت بار در مدت 43 سال به دامان هنرمندان و هنرجویان خوشنویسی ایران بازگردانید و روحی تازه در کالبد بی جان این هنر لطیف دمید و این خط با دم مسیحائی اش جان و جهان را گرفت .
«حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت»
همانطور که هنرمندان و اساتید و فرهیختگان استحضار دارند در ابتدای کار هنری، بسیاری از خوشنویسان از روی آثار منحصر به فرد و قوی اساتید سلف به تمرین و ممارست و مشاغی می پردازند و به قول معروف خط به درجه پختگی می رسد و عیار کلمات بالا میرود و خط خوشنویس سبک و شیوه خاص پیدا می کند و رنگ و حالی مشخص به خود میگیرد و جذاب می شود و کششی عجیب در بیننده ایجاد می کند این واقعیت انکار ناپذیر است که این استاد گرانمایه یدالله کابلی خوانساری احوال و نوع آثارش چنین است.
....................................
....................................
این استاد مهربان ، دلسوز، وطن پرست، عارف و وارسته کابلی خوانساری بزرگ، با تمام توان و همت والای هنری خود در ابتدا با بضاعت مالی کم این نهال بی جان را کاشتند و کم کم بارور نمودند.
استاد حکایت می کردند در زمانهای قدیم ، 50 سال پیش ما منبع و ماخذ جامع و کاملی درباره خط شکسته در دست نداشتیم به طوری که برای تماشای یک قطعه خط از نوع شکسته دشواریهای فراوانی را متحمل می شدند به عنوان مثال از پشت ویترین عتیقه فروشان تک سطری یا قاب خطی شکسته را ساعتها تماشا می کردند تا در حافظه بصری خود جای دهند و بعد از روی آن تمرین کنند و به هنرجویان انتقال تکنیک نمایند. کاری که امروزه به مدد کامپیوتر و اینترنت برای بسیاری از هنرمندان با فشار یک دکمه به راحتی امکان پذیر است. به قول معروف:
« ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا؟ »
درکشور ایران با سابقه و تمدنی عظیم این واقعیت قابل تامل است که سبکهای متفاوتی در این خط وجود دارد . از جمله : « سبک درویش عبدالمجید طالقانی خموش، سبک سید علی اکبر گلستانه سبک میرزاغلامرضا اصفهانی، سبک مرتضی قلی خان شاملو، سبک قائم مقام فراهانی» و لذا هر هنرمندی مطابق با سلیقه و ذوق هنری و دید فکری و اندیشه درونی خود در انتخاب شیوه و سبک آزاد و مختار است و این تفکر فعلا در کشور بین هنرمندان رایج و جاریست . نکته دیگر که بسیار قابل تفکر و بحث و بررسی است اینکه هنر از دیدگاه اساتید هنر ایران و خارج از ایران باید پویا و مطابق با نیاز جامعه و ملت باشد و جهانی شود و به اصطلاح نو و امروزی باشد و تکراری و تقلید محض هنر نیست . و به قول مولانا:
خلق را تقلیدشان بر باد داد ای دو صد لعنت بر این تقلید باد
کاری که الحق و الانصاف پدر خط شکسته نستعلیق ایران استاد والا مقام یدالله کابلی خوانساری با تحمل سختیها و مشقتهای فراوان از روی سبکهای مختلف قدیم مانند درویش و گلستانه و میرزا غلامرضا انجام دادند.
ایراد سخنرانیهای مختلف درمورد خط شکسته در دانشگاههای هنر و دانشگاه های معتبر داخلی و خارجی مانند دانشگاه هنر تهران، دانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه هنر تبریز، مشهد، شیراز و دانشگاه هاروارد آمریکا، دانشگاه کلمبیا، پاریس، مادرید، اسپانیا، آکسفورت، سو اس لندن، مریلند آمریکا، جرج واشنگتون، یوس ال ای کالیفرنیا، لس آنجلس، تورنتو کانادا و دهها کشور خارجی دیگر.
استاد گرانقدر آنقدر ریاضت کشیدند ، خون دل خوردند کنایه ها و طعنه ها و تمسخرها و نیش ها و سخنان نابخردانه شنیدند ولی با روحیه بزرگ منشی و خوی در ویشی که از استاد کل درویش بصورت با واسطه یاد گرفته اند و با ارادتی که به ایشان داشتند همه مشکلات و موانع را تحمل کردند و با صبر و بردباری فقط با ارائه آثار متعدد با تنوع و خلاقیتی سرشار در نمایشگاهها و آثار منتشر شده خود به کار خود ادامه دادند و خم به ابرو نیاوردند و چون کوهی استوار در مقابل ناملایمات ایستادند.
یادمان باشد زمانی در بهبوهه انقلاب اسلامی ایران، در زمان جنگ تحمیلی علیه ایران، در زیر بمباران و موشک باران شهر های مختلف کشور تا محاصره اقتصادی، کمبود کاغذ و امکانات چاپ، دشواریهای فراوان جهت برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی و در کنار همه اینها و از همه بدتر و رنج آورتر کارشکنی های بعضی از هنر مندان که در اینجا نامی از آنها نمیبریم همه را پشت سر گذاشته تا اینکه خط شکسته ایران دوباره جان گرفت و پویا شد و این رود کوچک جاری و ساری شد تا به رودخانه ای بزرگ تبدیل گشت و اگر اینگونه نبود فی الحال بسیاری از هنرمندان در این عرصه که هم اکنون دارای مدارک ممتاز ، فوق ممتاز و حتی استادی هستند و در بیشتر نمایشگاهها، جشنواره ها و همایشهای هنری شرکت میکنند و با ارائه آثار یکی از جنبه های بسیار ارزشمند فرهنگ و تمدن کهن ایران را در سطح کشور و بین الملل معرفی کرده و باعث مباهاتند در حال حاضر به راهی غیر از این رفته بودند و بطور قطع کسی از ظرفیت های بسیار بالای این خط لطیف و زیبا خبری نداشت و اتفاق خاصی رخ نمیداد.
در ادامه باید این نکته را خاطر نشان کنیم که استاد کابلی با ابداعات جدید و نو شیوه خود را قوام داده و خط شکسته را به تعالی بهتری رساندند و با جسارت و ذوق سرشار این خط را از حصار و تنگنای یک تابلوی کوچک در آورده و در کل نمایشگاهی تر نمودند و با تغییر در نحوه نوشتار حروف و کلمات و ایجاد فضاهایی جدید و ایجاد هندسه ای روحانی، هماهنگی، دور در کلمات و ارتباط دادن آن دور در کل صفحه کاغذ با فضا های دوار در مجموعه یک اثر، تا جایی که اکثر کارشناسان و اساتید گرافیک ایران و اروپایی آن را ستوده اند .
پیر خوانسار از شراب عشق خورده جرعه ای
همچو عارف گرد عالم مست و حیران آمده
از دیگر فعالیت های استاد چاپ و نشر رسم الخط، کتاب شکسته نویسی و شکسته خوانی، سماع قلم، مجموعه محراب خیال، کلک شیدایی، مجموعه باغ نظر، دو بیتی های باباطاهر مجموعه نقش شوق، کتاب منحنی عشق، مجموعه دولت قرآن، کتاب مرقع گلرخ، و غیره و غیره ... بوده است که الحق دین خود را به جامعه هنری کشور و مردم ایران ادا نمودند و باعث شدند بسیاری از هنرمندان و هنرجویان خوشنویس این نوع خط شکسته را انتخاب نمایند و به هنر نمایی در این عرصه بپردازند.
استاد کابلی خط شکسته را که شامل سطر نویسی محض، قباله نویسی، سند نویسی و انجام کارهای معمولی و مکاتبات عادی، اداری و بازاری بود و معدود آثاری که در قالب قطعات خط شکسته و آن هم شاهکارهای
درویش عبد المجید طالقانی در اندازه غبار نویسی و همه وهمه یا به صورت سطری ساده یا سطرهای مورب یا چلیپای افشان یا سطر های متقاطع که به مرکز خطم می شد و تمام صفحه کاغذ را پر میکرد، رنگ و حال تازه ای بخشیدند و از این فضا و فرمهای قدیم خارج شدند و با ایجاد شکل و فرم خاص خود با اجرای کمپوزسیونهای بدیع و چشم نواز، صفحه آرایی های متنوع و مختلف استفاده از اندازه های مختلف قلم در یک اثر پرداختند و با جسارت این خط را که اکثرا با قلم های ریز اندام و نحیف نوشته میشد را با قلم های جلی تر تجربه کردند و این خط زیبا را در لایه های مختلف جامعه نشر داده و معرفی نمودند و پای آنرا به موزه ها و نمایشگاههای داخلی و خارجی باز کردند.
آفرین براین همت بلند.
سید محمد فاتح سید نطنزی و علی خیری
اصفهان7/3/1392
....................................
از سمت راست : هنرمند گرامی آقای سید محمد فاتح سید نطنزی ، استاد یدالله کابلی خوانساری ، هنرمند گرامی آقای علی خیری
....................................
....................................
....................................
....................................
لطفا با نظرات ارزشمند خود ما را یاری فرمایید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید
