* نظر شما در رابطه با استاد بزرگ خوشنویسی ایران استاد غلامحسین امیر خانی چیست؟
- جناب استاد امیر خانی یکی از افتخارات کشور ما هستند ، به نظر من و بدون اغراق ایشان حق ویژه بر گردن همه خوشنویسان دارند و در جهت ارتقاء جایگاه هنر خوشنویسی در کشورمان ایشان نقش اول را ایفا کرده اند و همه خوشنویسان کشور باید برای ایشان احترام قائل باشند و شأن و جایگاه ایشان را ارج بنهند . انشاالله خداوند به ایشان طول عمر با عزت عنایت فرماید و سالهای سال جامعه هنری ما بتواند از این استاد ارزشمند استفاده کند ، اگرچه بنده توفیق اینکه به صورت حضوری در خدمت ایشان باشم را نداشتم اما به هر حال از اثار ایشان بسیار استفاده کردم و همیشه دعا گوی ایشان بوده ام.
* نظر شما درباره رایانه ای شدن خوشنویسی با استفاده از نرم افزارهای رایج چیست؟
- به نظر من خوشنویسی آنقدر قوی و مستحکم و ماندگار و ریشه دار است که آسیب نمی بیند . ما یک دید هنری و دید اهل فن داریم و انسان های فرهیخته و انسان هایی که به درک هنری رسیده اند ، درکی هم داریم که درک عوام جامعه است . به نظر من نمی توانیم جلوی صنعت و تکنولوژی و پیشرفت را بگیریم ، هنر خوشنویسی را اساتید زحمت کشیده اند و به صورت رایانه ای انجام داده اند و این ایرادی ندارد و در جایگاه خودش مورد استفاده قرار می گیرد . اما شأن خوشنویسی هیچو تنزلی پیدا نمی کند و خوشنویسان هنر خودشان را دارند اگر چه کسی که می خواهد با کامپیوتر خط بنویسد باید خودش علم به خوشنویسی داشته باشد یعنی یک فارغ التحصیل خوشنویسی می تواند از کامپیوتر استفاده کند و در همان حدی که هست می تواند و میتواند خطوط کامپیوتری برای عوام جامعه مورد استفاده قرار گیرد ، اما برایمتخصصان و کسانی که به درک بالایی از خوشنویسی رسیده اند استفاده از خطوط کامپیوتری ارزشی ندارد و اینجاست که جایگاه هنر مشخص می شود و هیچ گونه آسیبی به جایگاه هنر خوشنویسی وارد نمی شود.
* نظر شما درباره خوشنویسی مدرن یا نقاشی خط یا نگاره خط چیست؟
- به نظر من در زمینه هنر نباید تنگ نظری داشته باشیم ، منشأ تمام خطوط از خط کوفی است بنابراین اگر کسانی که خط کوفی را می نوشتند به همان خط پایبند بودند و از این خط عبور نمی کردند امروز خط ثلث و یا نستعلیق نداشتیم . شاید آن زمانی که خط ثلث ابداع شد همان زمان مخالفانی داشته شاید زمانی که خط نستعلیق از خط تعلیق و نسخ متولد شد هم مخالفانی داشته بالاخره گذشت زمان این خط را جا انداخته ، هر ابداعی در ابتدا به جهت نامأنوس بودن مخالفینی هم دارد ولی به نظر من هنر خلق زیبایی هاست و خلق زیبایی با هر چیزی می تواند باشد و استعداد بشر بی نهایت است و ابزار هایی که در اختیار بشراست هم بی نهایت است. بنابراین انسان از هر ابزاری بتواند استفاده کند برای خلق زیبایی ها به نظر من ارزشمند است ، حال اگر نستعلیق یا یک خط دیگر در خدمت نقاشی باشد چه اشکالی دارد ترکیب خط و نقاشی میشود نقاشی خط ، یعنی ما چه دلیلی می توانیم برای نفی این هنر بیاوریم کما اینکه در آینده ممکن است خطوط دیگری با ابزارهای جدید ابداع شود هرزمانی اقتضای خودش را دارد و هنر همیشه در راه تکامل و پویایی است و هیچگاه متوقف نمی شود اما جایگاه هنر سنتی مخدوش نمی شود مثل شعر سنتی و شعر نو و شعر سپید .آیا شعرایی مثل نیما یوشیج و یا سهراب سپهری که شعر نو سروده اند به جایگاه شعر کهن ما خدشه وارد کرده اند ؟ هر کدام جایگاه خودش را دارد. بنابراین نقاشیخط را من کاملاً تائید می کنم منتها نقاشیخط باید به گونه ای باشد که خط به درستی در نقاشی استفاده شود و در واقع از اصول و قواعد خوشنویسی خارج نشود مگر اینکه کسی بتواند خط جدیدی را ابداع کند که آن بحث دیگری دارد
* نظر شما در رابطه با کاغذ های دست ساز یا آهار و مهره چیست؟
- به نظر من هر کاغذی که هنرمند بتواند راحت روی آن بنویسد وبتواند خط زیبایی را ارائه بدهد می تواند استفاده کند حتی از مقوا هم می توان استفاده کرد ، من بعضی از خط های ماندگارم را روی مقوا نوشته ام مثل خطی که روی جلد کتاب اسرار نستعلیق نوشته شده ، این ستگی به حس و حال آدم دارد .در بعضی شرایط نوشتن روی گلاسه راحت تر است و در بعضی شرایط روی کاغذ های کاهی یا مقوا . اصل اینست که بتوان خط را ارائه داد بنابراین هر کاغذی از هر جنسی می تواند مورد استفاده قرار بگیرد به شرط آنکه آن کاغذ مرکب پذیر باشد و ماندگار باشد و خوشنویس را زیاد به زحمت نیندازد.
* ایا جنس مرکب در خوشنویسی تأثیر دارد؟
- صد در صد به نظر من مرکب سنتی مشکی بهترین مرکب است
* آیا یادگیری خط نستعلیق سخت تر است یا شکسته نستعلیق؟
- خط نستعلیق به نظر من دشوار تر است البته شکسته هم برگرفته از نستعلیق است ولی چون شکسته به نوعی از است که عیب خط را پوشش می دهد و عیب ها کمتر به چشم می آید نسبت به نستعلیق راحت تر است . به نظر من خط نسخ خطی است که عیب ها را بیشتر از نستعلیق نمایان می سازد
* آیا کسانی که دوره خوش را گذرانده و به دوره عالی رسیده اند بهتر است که خط دوم خود را همزمان
شروع کنند یا اینکه ابتدا نتسلیق را به پایان رسانده و بعد خط دوم را شروع کنند؟
- به نظر من اگر بخواهند به طور جدی وارد خط شکسته بشوند بهتر است ممتاز خط نستعلیق را بگیرند سپس به صورت جدی وارد خط شکسته شوند اینطور بهتر نتیجه خواهد گرفت چون اگر همزمان شود یک تداخل هایی ایجاد می شود که در پیشرفت خوشنویسی تأثیر منفی دارد.
* چرا بعداز 400 سال باز خیلی ها شیفته خط میر عماد هستند در حالیکه بسیاری از اساتید
معاصر زیباتر می نویسند .دلیل آن را توضیح بفرمایید.
- من فکر می کنم که ذائقه هنری انسانها با هم متفاوت است و حس زیبایی شناسی که در درون انسانها است هم با یکدیگر متفاوت است . مثل معروفی است که می گویند هر گلی یک بویی دارد . اگر امروز نستعلیق به این شکل ارائه می شود ، میر عماد و میرزا غلامرضا و میر حسین و خوشنویسانی که به سبک شش دانگ می نوشتند و نازک نویس بودند هم خطشان یک لطافت و ظرافت زیبایی خاصی دارد یعنی ما نمی توانیم سبک های مختلف را نادیده بگیریم کما اینکه ما خطوط دیگر هم داریم. مثلاً در خط ثلث عربها خط ثلث را به یک شیوه می نویسند و ترکها به یک شیوه و خط ثلث ایرانی با اینها متفاوت است و ما نمی توانیم به خاطر خط ثلث ایرانی این خط ها را نفی کنیم. در خط نسخ هم همینطور ، ماهم خط نسخ عربی داریم و هم فارسی که حتی در فارسی هم سبک ها با هم متفاوت است و همه اینها پذیرفته شده استمثل گلهایی که خدا خلق کرده که هیچ گلی گل دیگر را نفی نمی کند. بنابراین انسانها بر اساس ذائقه و حس زیبایی شناسی شان به یکی از اینها تمایل دارند و این ایرادی ندارد و همه اینها هنر است و جایگاه خودش را دارد . خط میرعماد و میرزا غلامرضا در اوج زیبایی است و ما نمی توانیم به خاطر سبک جدید یا با اصطلاح سبک کلهری خط آنها را که ریشه خط نستعلیق است را نفی کنیم .افرادی هستند که متمایل به آن خطوط هستند . اینها مربوط به روحیه افراد و حس زیبایی شناسی آنهاست که آنها را زیبا تر می بینند در خط شکسته هم همینطور است.
* چه خصوصیتی است که نام میر عماد بعد از قرنها هنوز زنده است؟
- میر عماد یک شخصیت استثنائی بوده یعنی همانگونه که روحیات یک هنرمند در آثارش منظور می شود میرعماد نیز دارای یک عظمت و کرامت خاص بوده که آن عظمت و کرامت در آثارش تجلی کرده و همچنین کثرت آثار میرعماد و کثرت شاگردان میرعماد در این امر مؤثر است .ممکن است یک خوشنویس به اوج قله هنر برسد ولی اثار هنری ارائه ندهد و این به فراموشی سپرده می شود . آثار است که صاحب اثر را به جامعه معرفی می کند و روز بقای یک شخص آثارش است وآن توجهی که به این هنر در دوره صفوی می شده و کثرت آثار شاگردان میرعماد در جاودانه شدن نام میرعماد مؤثر است.
* به نظر شما آیا جامعه فعلی ما به اوج قله خوشنویسی رسیده یا هنوز جای پیشرفت دارد؟
- البته هنر هیچوقت توقفگاه ندارد که مثلاً به این جایگاه که رسید توقف کند ،فرض کنیم ما الان معتقدیم که هنر خوشنویسی الان نسبت به خوشنویسی دوره صفویه تکامل یافته وقتی خط استاد بزرگی مثل میر عماد را با اساتیدی مانند استاد امیرخانی مقایسه می کنیم ، ما در واقع اعتقاد داریم که این خط پیشرفت کرده از نظر قوت و استحاکم خط. حال در 400سال آینده چه خواهد شد و در صده های آینده چه افرادی قدم به این گیتی خواهند گذاشت و در زمینه خوشنویسی چه اساتیدی خواهند آمد و چه کاری ارائه خواهند داد ؟ ما نمی توانیم پیش بینی کنیم . قطعاً تکامل پیدا خواهیم کرد مانند علم و صنعت می ماند همانطور که علم تکامل پیدا می کند و استعداد ها و خلاقیت های بشر رو به تکامل است هنر هم همینطور است.ما نمی توانیم بگوییم هنر به تکامل رسیده و راه برای تکامل باز است و قطعاً آینده گان به این خط تکامل می دهند هم در زمینه مفردات و هیأت و شکل کلمات و هم در زمینه ترکیبات و فنون خوشنویسی.
* بعد از این همه سال کار و مرارت در زمینه خوشنویسی و تألیف کتب وآموزش هنرجویان مختلف
سرمایه معنوی شما از هنر خوشنویسی چیست؟
- سرمایه معنوی من لذت بردن معنوی و ابتهاج درونی و آرامش روحی و روانی و رد واقع حال معنوی که ازاین هنر خوشنویسی نصیب من شده است و من واقعاً خدا را شکر می کنم که این نعمت را در وجود من قرار داده که من با این هنر زندگی می کنم و با این هنر انس و الفت گرفتم و در واقع لذتی که از این هنر می برم از هیچ چیز دیگری نمی برم واین نعمت بزرگی است. هستند آدم هایی که از این هنر لذت نمی برند و بیشتر از مسائل مادی لذت می برند و در واقع دنبال دنیا هستند. ولی هنر آسمانی است وهنر چیزی است که از فطرت انسان است وهنر ریشه در تولید و ریشه در فطرت الهی دارد بنابراین بالاترین و بهترین بهره ای که من بردم همان لذت هایی است که من از هنر می برم و آرامشی است که در کنار هنر نصیب من می شود و چیزی بالاتر از این نیست.
* اگر علاقمندان شما در سراسر کشور مایل باشند یک دیدار صمیمانه با شما داشته باشند چگونه این دیدار میسر خواهد شد؟
- البته بنده قابل نیستم و من هم دوست دارم عزیزان خوشنویس که از کتاب بنده استفاده کرده اند را زیارت کنم و این شوق دو طرفه است و گاهی شده بعضی از عزیزان از جاهای مختلف تشریف اورده اند و بنده را شرمنده کرده اند و با ایشان نشستی داشتیم . بنده هم طالب این مسئله هستم و اخیراً یکی از عزیزان ایرانی الاصل از کشور تونس تشریف اوردند و در خدمتشان بودم و از محضر ایشان استفاده کردم و عزیز دیگری از کشور کانادا که یک آقای دکتری هستند که ایشان چند وقت است با من در تماسند ، از شهر های مختلف هم دوستانی بوده اند . یک روز آقایی تشرف اوردند درب منزل ما که از تبریز آمده بودند تهران و از تهران هم آمده بودند ورامین و فرمودند که فقط آمدم که شما را ببینم و از شما تشکر کنم و بروم . من هر چه به ایشان اصرار کردم داخل تشریف بیاوردند قبول نکردند و از من تشکر کردند ، من ازایشان پرسیدم چطور شد که شما چنین انگیزه ای پبدا کردید گفتند که من مدتها بود که کلاس خط می رفتم و پیشرفتی نداشتم اما کتاب شما را تهیه کردم و خیلی پیشرفت کردم من خیلی مطالب را درکلاس متوجه نمی شدم اما از کتاب شما یاتد گرفتم و من عهد کردم حضوری خدمت شما برسم و از شما تشکر کنم . و واقعاً من را شرمنده کردندو عزیزان دیگر هم همینطور . بنده اینجا د رحوزه علمیه هستم و منزلم هم در ورامین است . تلفن من هم در کتابم قرار دارد عزیزان هر روز از جاهای مختلف تماس می گیرند و با بنده صحبت می کنند و در خدمت همه عزیزان هستم و اگر گذرشان به ورامین افتاد من همیشه در خدمتشان هستم و آماده پذیرایی از ایشان هستم و خودم هم مایلم کهدر خدمت عزیزان باشم.
* اگر کسی بخواهد آموزش حضوری از محضر شما داشته باشد آیا این امکان فراهم است؟
من در این زمینه تماس تلفنی هم دارم و بعضی عزیزان این تقاضا را دارند اما منبه جهت مشغله زیاد وقت خیلی محدودی دارم و کلاس آموزش خوشنویسی ندارم و گذشته از این بنده مشکلی در دستم پیدا شد و انگشت شصتم آسب دید که من حدود سه سال نتوانستم خط درشت کار کنم و هنوز هم انگشت من مشکل دارد و اگر کمی خط درشت بنویسم دستم درد می گیرد و دیگر نمی توانم بنویسم . انشالله با دعای عزیزان مشکل دست من حل شود . اما به دلیل مشغله ای که دارم من شرمنده عزیزان هستم . اما کتابی که تألیف کردم فکر میکنم این کتاب خودش یک آموزش غیر حضوری در حد توان است و اگر عزیزان در کلاس های خوشنویسی انجمن شرکت کنند و از این کتاب هم استفاده کنند و قطعاً موفق خواهند شد .انشاالله اگر مشغله هایم در آینده کم شود و دستم خوب شود درخدمت عزیزان خواهم بود.
* آیا شما به ورزش خاصی علاقه دارید و در حال حاضر در فعالیت های روزمره تان ورزش هم جایگاهی دارد؟
متأسفانه باید عرض کنم که نه . واقعا این کم همتی من است و نمی توانم بگویم وقت ندارم چون 10 دقیقه ورزش کردن وقت زیادی از آدم نمی گیرد ونمی توان برای بهانه آورد. اما من معمولاً وقتی به منزل می رسم به علت کارهای زیادی که در طول روز انجام می دهم و خیلی هم خسته می شوم کمی استراحت می کنم و بعد از آن هم یا به مطالعه می پردازم و یا خوشنویسی می کنم . ما مراجعات مردمی هم داریم که اینها همگی وقت ما را محدود می کند ولی اینها نباید باعث شود که ما ورزش نکنیم ، بنده این کوتاهی را دارم البته به فوتبال علاقه دارم وگاهی فوتبالهایی که پخش می شود را نگاه می کنم. از جمله ورزش هایی که علاقه دارم البته از نظر تماشا ژیمناستیک و وزنه برداری است البته به پینگ پونگ وارد هستم ولی فعلاًورزش خاصی انجام نمی دهم.
* در فوتبال طرفدار چه تیمی هستید؟
- من هر تیمی که بهتر بازی می کند را دوست دارم و طرفدار تیم ملی هستم
* آیا مطلب و یا سؤال خاصی هست که شما دوست دارید در این مجال به آن پرداخته شود؟
- بله . نکته ای که در انتها عرض می کنم : یکی اینست که همانطور که هنر خوشنویسی یک هنر مقدس است باید با یک تقدس خاصی با این هنر برخورد کرد. و باید انسان از خداوند متعال طهارت باطنی بخواهد
مطلب دیگر اینکه : ما منتظر دیگران نباشیم ، بعضی ها توقع دارند از طرف مسئولین و نهاد ها حمایت شوند . من فکر می کنم که هنرمند خلاق خودش باید کار کند البته این مسئولیت مسئولان را مرتفع نمی کند و مسئولان ما آنهایی که در منسب ها هستند و صاحب قدرت هستند باید برای هنر ارزش قائل بشوند و هنرمندان را گرامی بدارند و در زمینه ارتقاء هنر در جامعه قدمهائی موثر بردارند اما فکر می کنم که یک هنرمند باید تکیه اش به خودش باشد یعنی اگر همه دنیا هم مخالف باشند هنرمند با آن ابتهاج درونی و آن لذتی که می برد کار کند و منتظر دیگران نماند .
مطلب دیگر اینکه انسان در هنر همیشه به دنبال کمال و پیشرفت باشد و قبل از اینکه نقص دیگران را ببیند کمالشان را ببیند و از کمال آنها استفاده کند که این هم در زمینه پیشرفت هنر بسیار مؤثر است.
* درپایان : در آستانه نوروز قرار داریم اگر مطلب یا پیام خاصی در این زمینه دارید بفرمائید؟
- البته پیشاپیش تبریک و تهنیت عرض می کنم به همه عزیزان حلول سال جدید را و آرزوی موفقیت و سلامت و سعادت برای همه عزیزان دارم و بخصوص برای جامعه هنری و خوشنویسان و هنرجویان گرامی . من فکر می کنم که همانگونه که سال جدید می شود انسانها هم باید یک تحولی در درونشان ایجاد شود و این دعای معروف ( یا مقلب القلوب والابصار ....) پیامشهمین است چون در انتهایش می گوئیم (حول حالنا الی احسن الحال) . تغییر و دگرگونی در نظام تکوین باید یک تغییر و دگرگونی در وجود انسان و در هنر انسان هم بوجود بیاورد ، تکامل در هنر یعنی دید مثبت تر و دید مفید تر به هنر.
فصل بهار خودش یکی از نشانه های بزرگ قدرت الهی و یکی از نشانه های خداست که شاعر می گوید
چشم بگشا که جلوه دلدار به تجلیست از در و دیوار
این در فصل بهار بیشتر نمود می کند وقتی انسان رویش گیاهان و شکوفه ها و درختان را مشاهده می کند و همانگونه که درختها سبز وخرم می شوند انسانها هم باید سبز و خرم بشوند ،انگکیزه و معرفت جدید پیدا کنند چه بسا انسانهایی که از کنار نشانه های پروردگار عبور می کنند اما تدبر نمی کنند و خداوند متعال آنها را مذمت می کند و می فرماید اینها کسانی هستند که خداوند بر قلب آنها پرده افکنده و گوش های آنها را سنگین کرده کسانی که واقعا چشم حقیقت بین ندارند . من فکر می کنم هنر باید یک راهی باشد برای انسان که به خدا برسد و اگر غیر از این باشد هنر نیست ، علم هم همین است ، علم هم اگر انسان را به خدا نرساند علم نیست ،
که امام سجاد می فرمایند : علم زمانی علم است که انسان را به خدا برساند و هنر هم همین است. ، اگر در هنر منیّت و خود پرستی و تفاخر باشدآن هنر ، هنر واقعی نیست و آن هنر هنر مند هم هنرمند واقعی نیست و یک مدعی است. ما هم مدعی داریم و هم حقیقت . بنابراین باید به دنبال این باشیم که از هنر راهی به سمت خدا پیدا کنیم و هنر بتعث تکامل معنوی ما بشود و انشاالله خداوند این توفیق را به همه بدهد و همچنین به بنده که واقعاً از این مسئله دور هستمو به همه عزیزان خوشنویس انشاالله خداوند این دید و بصیرت را عنایت فرماید.
* ممنون و سپاسگزار ، من اینجا از طرف خودم و همه بینندگان سایت آثار هنرمندان ایران از شما
کمال تشکر و قدردانی را دارم و از اینکه وقت شریفتان را در اختیار ما قرار دادید تا یک جامعه هنری
از حال و احوال شما مطلع شوند و بیشتر با روحیات شما آشنا شوند.
- من هم متقابلاً از شما تشکر می کنم که با این شوق و ذوق و علاقه ای که به این هنر دارید خدمتی به جامعه هنری می کنید و سایتی دارید که واقعاً ارزشمند است و من بارها به آن سر زده ام . انشالله خداوند به شما توفیق و سلامتی بدهد که بتوانید این راه را ادامه بدهید وهنرمندان خوشنویس را بوسیله سایتتان یاری کنید و در تکامل هنر هم تأثیر گذار باشید.
لطفا با نظرات خود ما را یاری فرمائید
شما نیز می توانید جهت مشاهده مطالبی که مخصوص اعضای ویژه این سایت است به عضویت رسمی این سایت در آمده و از این پست و دیگر پستها و تصاویر محدود شده دیدن فرمایید